6 maja 1945 komuniści znieśli przedwojenną autonomię Śląska. Mija 77 lat od nielegalnej decyzji Krajowej Rady Narodowej

77 lat temu, 6 maja 1945, Krajowa Rada Narodowa uchwaliła ustawę konstytucyjną znoszącą autonomię województwa śląskiego. Obowiązujący w latach II Rzeczypospolitej Statut organiczny dla województwa śląskiego został unieważniony sprzecznie z prawem.

NAC
Obrady Sejmu Śląskiego

Statut organiczny dla województwa śląskiego gwarantował terenowi Śląska w granicach II Rzeczypospolitej szeroką autonomię. Sejm Rzeczypospolitej uchwalił go jeszcze 15 lipca 1920 roku, a więc przed ostatecznym podziałem spornego terytorium Górnego Śląska pomiędzy Polskę i Niemcy. Wobec zbliżającego się plebiscytu, miał zachęcić miejscową ludność do opowiedzenia się za przynależnością Śląska do Polski. Statut organiczny był więc elementem walki politycznej. Niemniej po włączeniu wschodniej części Górnego Śląska do Polski stał się podstawą funkcjonowania województwa śląskiego.

Podstawa śląskiej autonomii

W myśl postanowień Statutu organicznego województwo śląskie posiadało własny Sejm, składający się z 48 posłów (24 od 1935). W kompetencji sejmu pozostawały takie dziedziny jak administracja, sądownictwo, policja, edukacja, handel, przemysł, rolnictwo, transport, budownictwo, służba zdrowia, polityka socjalna i sprawy religijne. Województwo śląski posiadało odrębny skarb, zaś większość wojewódzkich dochodów miała pozostawać na Śląsku (do państwowej kasy miało trafiać ok. 10 proc. wpływów).

Mimo różnych politycznych perturbacji, przeważnie koniunkturalnych, śląska autonomia trwała aż do wybuchu II wojny światowej. III Rzesza anektując wschodni Górny Śląsk nie zaprzątała sobie głowy formalną likwidacją autonomii. Uczynili to dopiero komuniści w roku 1945.

Decyzja KRN była bezprawna. Zniesienie Statutu organicznego województwa śląskiego nie leżało w kompetencji Krajowej Rady Narodowej. Co więcej, nastąpiło to bez podstawy prawnej i w nieodpowiednim trybie. Statut organiczny został zniesiony w czasie, gdy formalnie trwała IV kadencja Sejmu Śląskiego. Jednak bez jego udziału. A to Sejm Śląski musiałby wyrazić zgodę - obok Sejmu RP - na likwidację śląskiej autonomii.

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon