71 lot tymu nazod Katowice sie zmiyniyły we Stalinogrōd. Ôbłōnkano idyjo ôd ôbłōnkanyj epoki

Bōł 7 marca 1953 roku, kej Katowice przestały być Katowicami. Pauza we żywobyciu, co prziniosła starość i niychluba, twała do 1956 roku.

Stalinogrōd: fto to wymyślōł?

Niy Ślōnzocy. Ôni niy mieli nic do rozkazu. Postanowiynia były przijynte we Warszawie, na samym wiyrchu kōmunistycznyj władzy. Rano 7 marca 1953 na szrajbtiszu ôd I Sekretarza Wojewōdzkigo Kōmitetu PZRP we Katowicach, Józefa Olszewskigo, zaszczyrkoł telefōn. Zwōniōł Jakub Berman z Politycznego Biōra Cyntralnego Kōmityju. Pō nim nastympny telefōn, teroz to bōł Bolesław Bierut, I sekretorz CK i prymier PRL. Towarzisze dali propozycyjo niy do ôdciepniyńcio, stoli ale ô udanie, że przijynto ôd nich zmiana nazwy ôd Katowic na Stalinogrōd to inicjatywa ôd zwykłych katowiczanōw. Snadnōm rzeczōm ani WK, ani Prezydium Wojewōdzkij Norodowyj Rady niy śmiały protestować.

71 lat temu Katowice stały się Stalinogrodem.

Na spōlnym posiedzyniu usuchliwie przijōnły uchwała i wystōmpiyły do Rady Państwa ô zmiana nazwy Katowic na Stalinogrōd. Rada Państwa (tōż „kolegialny prezydynt” PLR), co niōm kludziōł Aleksander Zawadzki, czekała już cołko fertich i zaroz po przijściu wniosku go zatwiyrdziyła. W tym mōmyńcie było po ptokach. (Szrajbnij sie na nasz ślōnski newsletter i ôstoń przi czasie z lokalnymi wydarzyniami i ciekawostkami! Link do zapisu: https://www.slazag.pl/newsletter-slaski)

Stalinogrōd: jake to miało skutki?

Na drugi dziyń katowiczanio sie dowiedzieli, że miyszkajōm we Stalinogrodzie. Ze banhofu „Stalinogrōd, byłe Katowice” zaczły ôdjyżdżać cugi, we Stalinogrodzie 9 marca narodziōł sie piyrszy stalinogrodziōn. Biydne dziecio dostało ôficyjalny tytuł Piyrszego Ôbywatela Stalinogrodu i (wbrew woli ôd ôjcōw) miano Jozef, co na szczyńście pora lot niyskorzij poradziyli ôdkryńcić i ôstało za Zbigniewa Andrzeja.

Pierwsze dziecko urodzone w Stalinogrodzie. Imię? Władza zmieniła je na Józef.

Stalinogrōd kosztowoł siyła. Trzeba było przeca wymiynić urzyndowe i fiyrmowe durki i sztymple, przerobić wegwajzry i szildy, zmiynić rejestracyje ôd aut. A to wszysko tykało srogigo, wojewōdzkigo miasta.

Stalinogrōd: Morcinek, no co ty?

Stalinogrōd złōmoł serce i na zicher skrōciōł żywobycie ôd ślōnskigo pisarza Gustawa Morcinka, co go jako posła na Syjm sterroryzowali tak, że 27 kwietnia 1953 (tōż kej to już niy miało żodnego znaczynio) ôdczytoł ze syjmowyj stolice wniosek ô zatwiyrdzynie dekretu, co już downo fungowoł. Takim to spōsobym ale Morcinek niychcōncy doł swoja tworz kōmunistycznym serwilistōm, co stoli za kōniunkturalnym i poddańczym przed ZSSR przemianowaniym Katowic.

Wielu Ślōnzokōw nigdy tego pisarzowi niy wyboczyło. A niywykluczōne, że ôn sōm prowda pedzieć zadrynczōł sie na śmierć

Stalinogrōd: weg z tym

Jak by uwierzić presie i radiu, to lud pracy miast i wsi, a ôsobliwie Kato... znaczy Stalinogrodu, bōł rod bez granic ze tyj zmiany nazwy. Naprowda było inakszyj. Miyszkańcy Katowic w dōma i postrzōd zaufanych ôsōb durch używali jejich starego miana. Ze Stalinogrodu sie urōngało, tworziło ô nim wice (Czymu prawie Katowice? — Bo to było jedyne miasto, co sie zaczynało ôd „kat”), ale publiczne wyrzekanie dezaprobaty było już ryzykowne.

Trzi szkolorki z Chorzowa: Natalia Piekarska, Zofia Klimonda, i Barbara Galas były skozane na hereszt abo poprawczok za kolportaż „antypaństwowych” ulotek ô treści m.in. „Precz ze Stalinogrodem”.

Stalinogrōd: kōniec farsy

Downe miano ôd Katowic było prziwrōcōno dziynki „ôdwilży” 1956 roku, co ja zaczła krytyka Jozefa Stalina ôd sowieckigo prziwōdcy Nikity Chruszczowa. Rada Państwa przijōnła decyzyjo we grudniu 1956, a 22 marca 1957 jeji dekret zatwiyrdziōł Syjm. Katowice zaś były Katowicami. Zresztōm ta po prowdzie to do srogij wiynkszości swojich miyszkańcōw nigdy Katowicami niy przestały być.