Asterix slask1

Asterix po ślōnsku. Poznocie Fyrlokotliksa, Szlagriksa i… Markusa Musklotwardusa. A Dochajiks Piyrszy je... piyrszy do chaje

Cała Galia została podbita przez Rzymian... Cała? Nie! Jedna, jedyna osada, zamieszkała przez nieugiętych Galów, wciąż stawia opór najeźdźcom ...i uprzykrza życie legionom rzymskim stacjonującym w… Akwarium, Szpajzum, Namakum i Chopeczkum. Z Grzegorzym Buchalikiym, etnologiym a historykiym, tłōmaczym na ślōnski “Mikołojka” Rene Gościnnego (a prywatnie szczynśliwym fatrym dwōjki bajtli) godo Roman Balczarek:

Kedy idzie sie spodziywać przigōd Asteriksa po ślōnsku?
We czyrwcu. Terŏz robiymy ôstatni poprŏwki, coby być fertich na Ôlimpijski Szpile we Francyji. W 1968, kej w Grenoble ôdbyły sie zimowe Szpile Goscinny napisoł “Asteriksa na Szpilach Ôlimpiskich”. Beztōż jo terŏz przekłŏdōm, coby zaś na Szpile Ôlimpijski pokŏzały sie przigody Gala, tym razym piyrszy rŏz po ślōnsku.

Downo już żeś chcioł tłōmaczyć Asteriksa, pra?
Ja. Nojprzōd, jeszcze przed “Mikołojkiym”, chciołech już przekłŏdać Asteriksa, ale trza było sie dogodać co do praw autorskich. Niy zrezygnowołch ale z kōmiksu i w 2021 pokozoł sie “Kajko i Kokosz. We krajinie Borostraszkōw”. Potym żech zrobiōł piyrszy przekłŏd ksiōnżki bezpostrzednio ze francuskigo na ślōnski, a terŏz noreszcie robiã nad Galym. Do “Mikołojka” jeszcze wrōcymy. Cołki nakłŏd sie sprzedoł, beztōż hneda bydzie dodruk.

Grzegorz Buchalik.
Grzegorz Buchalik.

A skōnd te zainteresowanie Asteriksym?
Niy spōmna se eli piyrszy bōł kōmiks abo aminacyje na kasetach VHS, ale ôd bajtla fest miołech rod Asteriksa a jeszcze bardzij jego kōmpla Ôbeliksa. Ciynżko wybrać jedyn ulubiōny epizod, ale ôlimpiada noleży na zicher do tych nojlepszych. Wydownictwo poczōntkowo propōnowało mi przekłŏdać piyrszy tōm, Astérix le Gaulois, ale skuli ôlimpiady w Paryżu i mojij miyłości do szportu wybōr bōł inkszy.

Jak to je być tłōmaczym, dobrze?
Podug mnie to niy tak że abo że niy dobrze. Kej bych mioł pedzieć to rozmańcie. We mojij robocie tyż tłōmacza, ale sztyjc to sōm te same tymaty. Może sie to zmierznōnć. Skuli tego szukōm se wyzwań po robocie. Rod czytōm dzieckōm bojki a kōmiksy, tōż potym przekłodōm to co mie a im sie podobo. To dziecka sōm mojimi piyrszymi krytykami, potym reszta familije a na kōniec moji doświadczōne szpece ôd ślōnskigo (Zofia Przeliorz, Elżbieta Grymel, Stanisław Neblik). Nad mojimi przekłodami robiōm sztyry pokolynia Ślōnzokōw i to je fajne w tej robocie, pogodać z inkszymi. Drugo rzecz co raduje tłōmacza to kej we przekładzie idzie dać coś ôd sia. Toć trza sie trzimać ôryginału, ale nikedy trza coś powynokwiać… (Ôddekuj Ślōnsk choby nigdy przodzij! Szrajbnij sie na nasz ślōnski newsletter: https://www.slazag.pl/newsletter-slaski)

Bo u Gościnnego moc graczki słowym i mian włŏsnych.
Gynau i to ôd samego poczōntku. Fto kuknie do ôryginału mono rozszyfruje czamu jedyn z rzymskich ôbozōw mianuje sie Szpajzum a inkszy Namakum. Z mianami bohatyrōw tyż je fajny szpas. Czytelnik pozno Fyrlokotliksa, Szlagriksa i… Markusa Musklotwardusa. Wszyjskich wōm niy wyzdradza. Doczytocie… Mono jeszcze szefa wioski przedstawia, coby pokozać, że tych mianōw to z luftu niy biera. We francuskij wersyji to Abraracourcix. Te miano to cołki zdani. Dosłownie szło by rozczytać, że ôn mo krōtki rynce, ale tak rychtyg ausdruk “à bras raccourcis” używo sie do ôpisu gwołtownych, brutalnych zachowań. To znaczy, że ftoś je impulsywny, wyrywny, gibko dowo sie do chaje. Taki tyż je nasz Dochajiks Piyrszy… Piyrszy do chaje, no i piyrszy znany szef tej wioski.

Jak dobrze pudzie to ksiōnżka pokŏże sie kej status jynzyka bydzie juz nadany?
Jak to godajōm do ôśmiu razy sztuka. W kōńcu. Ale ustawa to jedne a wkludzani nauki jynzyka ślōnskigo do szkołōw to drugi. Je żech ôptymistōm, ale wiym, że to niy bydzie proste. Sōm już ludzie, kerzi lata zajmujōm sie edukacyjōm regijōnalnōm i ś nimi tyż Rada Ślōnskigo Jynzyka, do kerej noleża, chce spōłpracować. Rychtowane sōm już podstawy programowe, robiymy spis lektur (na szczynści bydzie w czym wybiyrać). Chcymy wymiyniać sie pōmysłami na lekcyje. To niy śmi być ajnfachowe. To musi mieć jakość. Pytani yno wiela dziecek bydzie chyntnych… Bydymy eksperymyntować. Na szyrszo skala ślōnski może wlyź do szkołōw we 2025. Wierza, że moji bajtle z tego skorzystajōm.

Hobbit po śląsku

Może Cię zainteresować:

Fragment "Hobbita" J.R.R. Tolkiena po śląsku. Przeczytajcie, jak Bilbo Bojtelŏk trefiŏ trole

Autor: Katarzyna Pachelska

19/02/2023