Niedawno podpisane zostały umowy o dofinansowanie dla projektów: „Brama do Beskidów” („Brána do Beskýd”) i Europejskie Centrum Kultury Góralskiej. Jak wyjaśniają w Ministerstwie Funduszy i Polityki regionalnej, „beneficjentami wiodącymi dla obu projektów są podmioty ze Słowacji” – miasto Čadca i gmina Skalité. Skorzystają na tym również Rajcza i Węgierska Górka w powiecie żywieckim.
– Tego typu projekty, pozwalają małym miejscowościom z obu stron granicy pielęgnować swoje tradycje, zwyczaje i kulturę. Wzrasta tym samym atrakcyjność tych miejsc. Korzystają na tym zarówno mieszkańcy gmin, jak i turyści. Liczymy też, że wpłynie to pozytywnie na rozwój społeczno-gospodarczy polsko -słowackiego pogranicza – mówiił wiceminister funduszy i polityki regionalnej Konrad Wojnarowski.
Perła architektury drewnianej do renowacji
Co się zmieni dzięki pieniądzom z programu transgranicznej współpracy Interreg Polska – Słowacja? W ramach projektu „Brama do Beskidów” gmina Węgierska Górka zmodernizuje i podda renowacji budynki kościelne i plebanię w parafii rzymsko-katolickiej św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie, architektonicznej perły z XVI wieku – kościół został wzniesiony w 1542 roku. W budynku plebanii powstanie izba tradycji z eksponatami związanymi z codzienną pracą gospodarstw działających w trudnym, górskim środowisku przy ówczesnej granicy polsko-austriacko-węgierskiej.
Natomiast w mięście Čadca na Słowacji zrewitalizowany zostanie Dom Palárika, który zostanie dostosowany do organizowania wystaw, warsztatów twórczych, wydarzeń kulturalnych oraz popularyzacji lokalnych tradycji, zwyczajów i rzemiosła. Dodajmy – Ján Palárik to słowacki ksiądz, dramatopisarz i publicysta, żyjący w XIX wieku.
Projekt „Brama do Beskidów” to także – zgodnie z założeniami – wspólne, polsko-słowackie wydarzenia kulturalne, takie jak koncerty muzyki organowej czy warsztaty z druciarstwa. W planach jest uroczyste otwarcie ekspozycji muzealnej w Cięcinie, a także plenerowa wystawa bożonarodzeniowa, która zostanie połączona ze śpiewaniem kolęd.
Centrum kulturalne Beskidów? W Rajczy
Kolejnym istotnym projektem jest stworzenie Europejskiego Centrum Kultury Góralskiej. Realizować go będą Rajcza oraz słowackie Skalité. Centrum ma podnieść „atrakcyjność turystyczną regionu” – stworzona zostanie nowoczesna infrastruktura kulturalna, która przypominać będzie bogatej historii regionu i góralskich tradycjach.
W Rajczy zmodernizowana zostanie przestrzeń wokół Domu Kultury. Miejsce to stać się ma centrum kulturalnym regionu – będą tu organizowane wydarzenia kulturalne i społeczne. W planach jest ponadto utworzenie nowego Centrum Informacji Turystycznej, z dostępem także dla osób niepełnosprawnych.
W Skalité powstanie natomiast nowe centrum kulturalne – z galerią, centrum informacyjnym i przestrzenią multimedialną, które będzie prezentowało góralską kulturę przy pomocy obrazu i dźwięku. Nagrania audio i wideo będą dostępne zarówno na miejscu, jak i w formie cyfrowych pamiątek, które każdy odwiedzający będzie mógł zabrać ze sobą.
Wkrótce mają zostać ogłoszone przetargi na wykonawców inwestycji (także prac renowacyjnych), zaś całość ma być gotowa w trzecim kwartale 2026 roku.
