Coraz bliżej parku kulturowego w Rybniku. „To skuteczne narzędzie zarządzania estetyką historycznej przestrzeni publicznej”. Teraz głos należy do radnych

Od 1 czerwca w śródmieściu Rybniku może zacząć funkcjonować park kulturowy „Centrum Starego Rybnika”. Tak przynajmniej zakłada projekt uchwały, który 22 lutego trafi pod głosowanie na sesji rady miasta. Opinie i uwagi do tego projektu mieszkańcy mogą zgłaszać do biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. Mają na to czas do środy, 14 lutego.

Warsztaty, spotkania, spacery, prawie 1300 ankiet

Pierwsze konsultacje społeczne na temat utworzenia w centrum Rybnika parku kulturowego podjęto jeszcze w roku 2016. Przerwała je pandemia, ale w połowie ubiegłego roku wrócono do sprawy.

– Chcemy przedyskutować koncepcję i założenia do parku kulturowego w Rybniku po to, by w przyszłości przygotować dobrą uchwałę. Po to, by w przyszłości nikt nie był zaskoczony i miał czas na niezbędne przygotowania do zmienionych zasad estetycznych na terenie miasta – pisał wówczas w mediach społecznościowych Piotr Kuczera, prezydent Rybnika.

– Chcemy, by ta uchwała sporządzona została w oparciu o głosy mieszkańców oraz przedsiębiorców prowadzonych tutaj biznesy. Chcemy, by była to uchwała „uszyta na miarę” Centrum Starego Rybnika – tłumaczył Henryk Mercik, Miejski Konserwator Zabytków w Rybniku. (Interesujesz się Śląskiem? Zapisz się i bądź na bieżąco - https://www.slazag.pl/newsletter).

W ramach zainicjowanej w czerwcu zeszłego roku kampanii informacyjnej odbywały się spotkania, warsztaty, spacery z mieszkańcami, przedsiębiorcami, lokalnymi liderami, a także przedstawicielami instytucji i organizacji pozarządowych. Wydano broszurę informacyjną, mapę poglądową przyszłego parku i zebrano 1274 ankiety, głównie od mieszkańców i przedsiębiorców. Jak podkreślali później analizujący zawartość tych ankiet urzędnicy zdecydowana większość respondentów stwierdziła, że ilość i sposób prezentowania banerów, bilbordów, witryn i szyldów sklepowych na terenie centrum wymaga poprawy.

– Wśród argumentów za powołaniem parku kulturowego najczęściej pojawiają się te natury estetycznej. Z kolei przeciwnicy sięgali głównie po argument finansowy lub obawiali się, że powstanie parku zniszczy lokalną przedsiębiorczość, dla której będzie dodatkowym obciążeniem – tłumaczyła dr Małgorzata Tkacz-Janik, członkini Zespołu Zadaniowego ds. powołania Parku Kulturowego w Rybniku, która koordynowała kampanię informacyjną.

Ograniczenia nie tylko w sprawie reklam i szyldów

Liczący 10 stron projekt uchwały w sprawie utworzenia Parku Kulturowego „Centrum Starego Rybnika” dostępny jest w Biuletynie Informacji Publicznej rybnickiej ratusza. Zgodnie z dokumentem na obszarze Parku Kulturowego zakazane ma być m.in.:

• wykonywanie robót budowlanych, prowadzących do zmian historycznego wystroju elewacji, kształtu dachów i wysokości kalenic, z dopuszczeniem zmian wynikających z ustaleń Planów;
• fragmentaryczne malowanie, tynkowanie lub okładzinowanie elewacji w zakresie mniejszym niż cała strefa parteru jednego budynku, z wyjątkiem usuwania graffiti i bieżącego utrzymania;
• umieszczanie anten, masztów, zewnętrznych jednostek klimatyzatorów, paneli fotowoltaicznych oraz innych urządzeń technicznych na elewacjach frontowych, jak również pozostałych elewacjach i połaciach dachowych w miejscach widocznych z poziomu przechodnia od strony przestrzeni publicznych;
• montaż urządzeń telekomunikacyjnych na dachach, elewacjach oraz ścianach szczytowych budynków z wyjątkiem budynków administracji publicznej, innych urzędów, budynkach kultury oraz służby zdrowia „w przypadku konieczności wynikającej z zakresu ich funkcjonowania”;
• wymiana zabytkowej stolarki okiennej, witryn sklepowych, bram wejściowych oraz wjazdowych oprócz przypadków, gdy wymiana ze względu na stopień zużycia jest konieczna, z wymogiem zachowania historycznej formy i zastosowania materiałów pozwalających na odtworzenie wymiarów, kształtów, podziałów oraz historycznej kolorystyki;
• stosowanie okładzin elewacji innych niż uzasadnione historycznie, w szczególności płytek gresowych lub ceramicznych, jeżeli nie są rekonstrukcją okładziny historycznej, paneli i innych elementów wykonanych z tworzyw sztucznych lub blachy, imitujących drewno oraz kamień;
• budowa ogrodzeń z prefabrykatów betonowych, tworzyw sztucznych lub blachy;
• stosowanie nawierzchni o jaskrawej kolorystyce, z wyjątkiem żółtej kostki integracyjnej (fakturowej) - stosowanej dla osób niedowidzących oraz oznakowania poziomowego dróg;
• prowadzenie robót budowlanych bez uprzedniego zabezpieczenia drzew i krzewów rosnących w sąsiedztwie.

W obrębie wskazanych w projekcie uchwały ulic zakazana ma zostać też lokalizacja wolnostojących bankomatów lub paczkomatów z wyjątkiem tych usytuowanych „w podwórkach, w miejscach niewidocznych od strony przestrzeni publicznych”. Uchwała przewiduje ponadto zakazy i ograniczenia dotyczące umieszczania reklam, tablic reklamowych, urządzeń reklamowych oraz szyldów, a także dotyczące prowadzenia działalności handlowej i usługowej w ogródkach gastronomicznych (po szczegóły odsyłamy do projektu uchwały).

Pokazać historyczne, estetyczne i turystyczne walory miasta

– Najważniejszym celem utworzenia parku kulturowego jest możliwość kształtowania przez Miasto Rybnik własnej polityki przestrzennej i estetycznej, dostosowanej ściśle do potrzeb wyjątkowego obszaru. Park kulturowy to nie tylko kwestia ładu przestrzennego, ale także szansa na zachowanie i lepsze wyeksponowanie obiektów zabytkowych, właściwe kształtowanie historycznego układu urbanistycznego traktowanego jako integralna całość, a tym samym właściwe wyeksponowanie walorów historycznych, estetycznych i turystycznych miasta – czytamy w uzasadnieniu do projektu uchwały.

– Utworzenie parku kulturowego wzmacnia dotychczasowe formy ochrony zabytków, występujące na przedmiotowym terenie, nie koliduje z nimi, daje natomiast możliwość spójnego i jednolitego traktowania całego obszaru – stwierdzają autorzy. (…) – Widoczne efekty w zakresie tworzenia ładu przestrzennego w miastach, które utworzyły parki kulturowe, pozwalają stwierdzić, że jest to jedyne skuteczne narzędzie zarządzania estetyką historycznej przestrzeni publicznej – raz jeszcze zacytujmy to uzasadnienie.

Przypomnijmy, że jako pierwsze miasto w Polsce na utworzenie parku kulturowego zdecydował się Kraków, gdzie w 2010 r. radni zdecydowali o powołaniu Parku Kulturowego Stare Miasto. Obecnie w Polsce funkcjonuje już ok. 40 parków kulturowych – w woj. śląskim taki status ma m.in. obszar staromiejski w Bieruniu i hałda popłuczkowa w Tarnowskich Górach.