„Parkowa” miała się nazywać „Centralna”. Planowano trzy razy większą restaurację
Restauracja „Parkowa” w ówczesnym Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku została oddana do użytku w 1964 roku. Podobnie jak w przypadku hali wystawowej Kapelusz, był to jednak o wiele skromniejszy projekt do pierwotnie planowanego. Wcześniej zaprojektowano o wiele większą restaurację, która miała nosić nazwę „Centralna”. Projekt opracowany przez Stanisława Bieńkuńskiego w 1955 r. zakładał, że będzie to socrealistyczny dwukondygnacyjny budynek, a w nim część restauracyjna złożona z dwóch sal na 500 osób, kawiarnia na 300 osób, bar samoobsługowy na 200 osób i cześć otwarta na 1500 osób.
Z budowy centralnego obiektu gastronomicznego o tak dużej kubaturze jednak zrezygnowano, a przygotowanie nowego projektu powierzono w 1962 r. znanemu architektowi Zbigniewowi Rzepeckiemu (we współpracy z H. Kubiną, pod kierunkiem arch. inż. Jerzego Gottfrieda), który zaprojektował tak znane obiekty, jak modernistyczny Dom Powstańca w Katowicach i socrealistyczny Pałac Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej. Powstał budynek restauracji w formie modernistycznego, dwukondygnacyjnego pawilonu o żelbetowej konstrukcji. Trzy razy mniejszy niż pierwotnie zakładano.
- Jego górna kondygnacja została w znacznej części przepruta dużymi prostokątnymi oknami. Najważniejszym akcentem był olbrzymi taras, przebiegający wzdłuż bocznych elewacji, z dwoma „mostkami kapitańskimi” wychodzącymi przed fasadę. Jego występy utworzyły podcienia, pod którymi ustawiono stoliki. Przy bocznej elewacji wykonano łamane schody osłonięte żelbetowymi „parasolami” o zróżnicowanych wysokościach. Podobne ustawiono na tarasach – opisuje Aneta Borowik w publikacji „Park Śląski w Chorzowie. Projekty i realizacje z lat 1950—1989”.
W latach 90.modernistyczny budynek „Parkowej” obrósł przybudówkami
W latach 1997-1999, przejęty przez prywatnych właścicieli budynek, został rozbudowany i przebudowany (powstały tam restauracje „Fiesta” i „Brasiliana”). Do pawilonu dostawiono jednopiętrowe dobudówki, zadaszono i obudowano tarasy od strony południowej i zewnętrzne schody od strony zachodniej, a schody przy wschodnim tarasie rozebrano. Wraz z tym zlikwidowane zostały żelbetowe parasole na schodach. Przekształcono również układ wnętrz na obu kondygnacjach. Gdy funkcjonowała tam restauracja „Marysin Dwór” częściowo zmieniono zewnętrzną elewację.
W 2020 r. rozwiązano umowę z ostatnim dzierżawcą i dawna „Parkowa” wróciła w administrację Parku Śląskiego, który jest właścicielem obiektu, a w połowie 2022 r. w Parku Śląskim podjęto decyzję o wyburzeniu „Parkowej”. Władze parku planowały w jej miejscu wybudować Centrum Bioróżnorodności, którego bryła nawiązywać do historycznej bryły dawnej restauracji.
- Kolejne przebudowy doprowadziły do sytuacji, w której z pierwotnego założenia architektonicznego niewiele dziś pozostało. Obiekt nie nadaje się do dalszej eksploatacji ze względu na bardzo zły stan techniczny – mówiła w listopadzie 2022 r. Aneta Miler, rzeczniczka prasowa Parku Śląskiego.
Władze Parku Śląskiego chciały wyburzyć „Parkową”
W lipcu 2022 r. Park Śląski uzyskał zgodę na rozbiórkę „Parkowej”. Wydał ją Wydział Architektury Urzędu Miasta Chorzów. Później jednak zawnioskował do Parku Śląskiego o wstrzymanie prac, bo budynek jest w Gminnej Ewidencji Zabytków. Do sprawy włączył się także Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków, który w maju 2023 r. wydał decyzję o wpisaniu dawnej „Parkowej” do rejestru zabytków województwa śląskiego.
Władze Parku Śląskiego odwołały się jednak od tej decyzji do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W odwołaniu zwracały uwagę na przekształcenia budynku z lat 90. i wskazywały, że w związku z tym są wątpliwości czy powinien zostać wpisany do rejestru zabytków. Minister w marcu 2024 r. zdecydował o uchyleniu decyzji i skierował sprawę do ponownego rozpatrzenia przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.
- Ta forma historyczna, stara konstrukcja jest bardzo dobrze zachowana. W złym stanie technicznym są właśnie te elementy dobudowywane. Ten pierwotny budynek to konstrukcja żelbetowa, a te wszystkie dobudówki są murowane, bądź w formie szkleń i można bardzo łatwo przywrócić pierwotny wygląd, bo sama konstrukcja żelbetowa jest w bardzo dobrym stanie. Nie ma najmniejszego problemu, żeby przywrócić ten budynek do dawnej świetności. Jest to oczywiście wyzwanie, ale jest to absolutnie do osiągnięcia – w sierpniu 2024 r. w rozmowie ze ŚLĄZAGIEM mówił śląski architekt Maciej Franta.
„Parkowa” ponownie wpisana do rejestru zabytków
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Łukasz Konarzewski, kolejny raz (w decyzji z 8 listopada 2024 r.) zdecydował o wpisaniu budynku dawnej restauracji „Parkowa” do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego (nie zdecydował jednak o wpisaniu do rejestru najbliższego otoczenia budynku, co było w decyzji z maja 2023 r.).
W uzasadnieniu konserwator podkreślił, że mimo dokonanych przekształceń budynku nadal posiada on „walory artystyczne i architektoniczne, gdyż bez zmian zachowała się całość oryginalnej żelbetowej konstrukcji słupowo-ryglowej budynku, będąca nośnikiem tych wartości. Determinuje ona kształt budynku restauracyjnego z tarasami, jego zasadniczą strukturę wewnętrzną oraz artykulację elewacji. Zachowała się także konstrukcja dachów i stropów budynku”.
Dodano, że „dobudowane w latach 90. segmenty i obudówki, nie są konstrukcyjnie przewiązane z oryginalną strukturą pawilonu, co daje możliwość ich rozbiórki bez uszczerbku dla historycznej substancji pawilonu”. Co oznacza, że „dokonane przekształcenia są odwracalne i nie degradują wartości zabytkowych obiektu w takim stopniu, by utracił on całkowicie swoje walory artystyczne, historyczne, architektoniczne i naukowe”.
- Nośnikiem wartości historycznej, artystycznej i naukowej obiektu jest przede wszystkim jego zachowana, autentyczna substancja materialna. Ze względu na znaczny stopień przekształceń całego obiektu, jego pierwotny wizualny wygląd może nie być dostrzegalny „na pierwszy rzut oka”. Budynek ten zachował jednak swoją oryginalną, murowaną bryłę, zasadniczy obrys i w części czytelny rozkład wnętrz. Poprzez swoją, zachowaną częściowo, formę architektoniczną i bryłę, przedmiotowy budynek nadal dokumentuje rozwiązania budowlane (materiałowe, techniczne, architektoniczne) stosowane w latach 60. XX w. Jego aktualna forma pozwala w dalszym ciągu przypisać mu wartości zabytkowe – czytamy w uzasadnieniu decyzji konserwatora.
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków zaznacza, że „chociaż wpis do rejestru zabytków powoduje dodatkowe obciążenia dla właścicieli i użytkowników nieruchomości, to jednak niedogodności z tego płynące (np. podwyższenie kosztów remontu czy też konieczność uzyskiwania dodatkowych pozwoleń) nie mogą stanowić przesłanki do rezygnacji z objęcia ochroną prawną cennych zabytków”.
Czy od tej decyzji ponownie odwołają się władze Parku Śląskiego? Jak poinformowała portal ŚLĄZAG Aneta Miler, rzeczniczka prasowa parku, decyzja o wpisie do rejestru jest analizowana. Wcześniej Park Śląski – jak czytamy w decyzji konserwatora - nie skorzystał jednak z możliwości zapoznania się z aktami sprawy i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów.
Może Cię zainteresować:
