Baner CPK

Grzegorz Kulik: Bydźmy barzij szykowni do niy-Ślōnzokōw. Je wielki per na to, żeby skōńczyć ze „gorolym”

Pora lot tymu nazod we lokalnym regyrōnku doszło do trzyńsiynio ziymie. Było prawie po welōnku, wszysko wyglōndało na to, że we wojewōdztwie rzōńdzić bydzie ekipa platformiano-nowoczesno-lewicowo, bo bydzie mieć wiynkszość jednego głosu we syjmiku. Naroz eksplodowała nowina, że jedyn ze deputowanych – co ôd niego nazwiska spōminać ani sie niy godzi – przeszoł do PiS i partyjo, co mo Ślōnzokōw za zdrajcōw, ôna wziōnła władza we wojewōdztwie.

Nojbarzij mie zdziwiyło wtynczos ale to, że na rynku we Żorach bez żodnyj gańby stanyli Borys Budka i Mōnika Rosa, a ś nimi ludzie ze transparyntami, co na nich stoło mynij wiyncyj, że deputowany, co przeszoł do PiS jak tyż cołko ta partyjo to ciule. We swojim aucie śp. Kamil Durczok nagroł wideo ze kōmyntorzym do śp. Silesiona, kaj tyż deputowanymu padoł, że ôn je ciul.

Historyjo sie rada powtorzo

We sobota zrobiyli my kōłko, bo ôto we Katowicach na proteście przeciwko banie do CPK burmistrz Gōrnych Łazisk Aleksander Wyra pedzioł, że „Jak się to mówi bardzo brzydko po górniczemu, zostaliśmy wyciulani jeszcze bardziej”.

Szło by sie sam teroz zastanowić, czy Borys Budka i Mōnika Rosa by stanyli pod transparyntami „ty zjebie”, a Aleksander Wyra by niy mioł problymu ze stwiyrdzyniym: „Jak się to mówi bardzo brzydko po ulicznemu, zostaliśmy wyjebani jeszcze bardziej”. Myśla, że jednak niy.

Jeźli sie wiy, że naôbkoło danego słowa je jynzykowe tabu, to czymu go używać we ôficyjalnyj kōmunikacyji, jak sie je na takij szteli? Jeźli by sie niy użyło polskigo wulgaryzmu, to czymu sie używo ślōnskigo? Jak majōm to rozumieć adresacio takich kōmunikatōw? Że ślōnsko jynzykowo czułość je mynij ważno jak polsko?

Je żech zicher, że żodno z tych ôsōb tak niy myśli. Ciynżko przeca podyjzdrzywać Mōniki Rosy ô to, że dō nij ślōnskość je jakoś mało ważno. Jo miynia, że to wyniko barzij ze braku refleksyje. Polsko kultura je mocniyjszo, tōż świadōmość jeji tabu je srogszo. Bez to niy myśli sie ô ślōnskich tabu we tych samych kategoryjach.

Forsztelujmy sie transparynta ze przimiotnikami „szwabski”, „kacapski”, „pepikowy” i inkszymi. Jak by my take transparynta ôdbiyrali?

Grzegorz Kulik

Niy-Ślōnzok to fto?

Na dzisiyjszym proteście szło ôbejzdrzeć tyż transparynt, co na nim stoło: „Niy dlo zniszczyniŏ piyknyj ślōnskij ziymie bez gorolskie gyszefty”. Chcioł bych sam dać pozōr na słowo „gorol” i jego pokrewne.

Forsztelujmy sie transparynta ze przimiotnikami „szwabski”, „kacapski”, „pepikowy” i inkszymi. Jak by my take transparynta ôdbiyrali? Na isto by my widzieli w tym problym i by nōm sie niy podobało nazywanie inkszych grup pejoratywizmami. Niy podobało by nōm sie to ale bez to, że te słowa by my interpretowali po polsku.

Tōż czymu niy robiymy tak we ślōnskim kōntekście? Toć, ludzie, co niy chowali sie we ślōnskij kulturze, ôni niy ôdbiyrajōm tych słōw za pejoratywne, ale przeca ino skuli tego, że ich niy znajōm.

Nasi gorole

Drugo sprawa, co sie tyko tego słowa, to je fakt, że „gorol” mo negatywny kōntekst ino we Metropoliji i ôkolicy. Do Ôpolokōw my sōm gorole, bo miyszkōmy w gōrze Ôdry, a we gōrach miyszkajōm Ślōnzocy, co sami na siebie padajōm gorole, bo przeca gynau take znaczynie mo to słowo: ludzie z gōr. We Jabłōnkowie kożdy rok je nawet fajer, co sie nazywo „Gorolski Świynto” i dycki medykuja, jak bych sie czuł, kej by słowa, co ôznaczo moja tożsamość, ftoś używoł pejoratywnie. Jak bych sie czuł jak by antymoja tożsamość to bōł jedyn ze cyntralnych pōnktōw tożsamości ôd ludzi, co sami deklarujōm, że sōm tacy jak jo.

Myśla, że je wielki per, żeby my dali pokōj ze tym durch ôdmiynianiym słowa „gorol” bez wszyske przipodki, kej ôzprawiōmy ô niy-Ślōnzokach. Kultura, co chce stoć jak rowny ze rownym miyndzy inkszymi kulturami Zachodu, ôna powinna chyba jednak być barzij szykowno do ludzi z zewnōntrz. A na zicher niy powinna aliynować grupy, co sama dō nij noleży.

Przi tym tyż powinna reszpektować swoje jynzykowe tabu i niy używać tak frajnie wulgaryzmōw. Ône gynau ôd tego sōm, żeby były używane niy we wszyskich kōntekstach, ino wtynczos jak sōm richtich potrzebne.

Frelka z przemysla kupicha

Może Cię zainteresować:

Dziewczyna z Przemyśla godo jakby była ze Śląska. A nie jest. Piotr Kupicha w szoku

Autor: Daniel Lekszycki

13/03/2025