Jak ale tak sie naprowda spōmnieć,
jak 90. lata wyglōndały, to wierza niy chcieli by my dō nich wrocać. Miyszkali
my we ściachanych bloczyskach, ôblykali sie we szmaty z Adidosa, co my je
mierzili na torgu na kōncku kartōnu, jeździyli schacharzōnymi autobusami po
misternych drōgach i jak nos Sindbad abo Comfort Lines wziōnły na byzuch do
Efu, to my dostowali szoku, jak my widzieli tyn jejich czysty, ôkludny świat
Sztwierć wieku niyskorzij zrobiyło sie lepij. Niy idzie pedzieć, że niy. Ulice trocha lepij wyglōndajōm, ludzie ôgōlnie tyż. Ale jednak durch widać ôstatki po tyj szpetocie tamtych lot. Niy godōm sam ino ô fizycznych artefaktach à la blaszano buda ze szildym, co na nim sie szczyrzi ôdrysowany kuchorz ze ôpakowanio Vegety, ale tyż ô myntalności.
Brakuje we społeczyństwie poczucio estetyki. Po prowdzie niy dziwota, bo przeca jak sie piyrsze lata życio siedzi po wielaś godzin we klasach ze ścianami we jscochowo-sraczkowyj farbie, to trocha ciynżko sie wyrobić jakiś lepszy gust. W Bytōmiu na Dworcowyj wyrymōntowała sie elewacyjo Hotelu Bristol, kaj je tyż piekarnia i sklep z tōnimi strzewikami. Piekarnia dopasowała szild do nowyj elewacyje; sklep ze tōnimi strzewikami powiesiōł nowy szild, ale ściykle żōłto-bioło-czerwōny, taki co blank niy pasuje do reszty. I co? I nic. Dziewiyńćdziesiōnt procynt ludzi ani na take coś by pozōr niy dało. Dali by, jak by taki gwołt na ôczach to niy bōł standard. Chaos, strokatość, kicz to przeca durch norma we publicznym przestrzyństwie. To sie ôd 90. lot niy zmiyniyło.
Tyn brak gustu sie przekłodo tyż na inksze tajle życio. Prziznōm sie, że jak ftoś sie ciepie, że pisza źle po ślōnsku, to dycki patrza, jak tako ôsoba je ôblyczōno. I fest czynsto to je ftoś, fto wyglōndo, choby ôstatnio koszula kupiōł trzidziści lot tymu nazod na tym torgu ze przimierzalniōm ze kartōnym na zolu. Niy bez to, że go niy stać, ino po prostu niy zastanowio sie nad estetykōm. A przeca sama nazwa przekłodanyj ôdy mie roboty skazuje na to, że ôna je fest umocowano gynau we estetyce: „piykno literatura”. Jo pisza tak, jak podug mie je piyknie po ślōnsku, a niy żeby było na siyła inakszyj niż po polsku.
Niy pamiyntōm kaj, ale przi przileżytości czytanio jakigoś artykułu ô szpetocie publicznego przestrzyństwa w Polsce, jo żech trefiōł na ôpinijo ôd jednyj ekspertki, co pedziała, że polske społeczyństwo to społeczyństwo amatorōw. To je chyba prowda, bo ta brzidota wyniko przeca z belejakości. Bele jak wybildowani marketingowcy bele jak prōbujōm prōmować bele co bele jakōm reklamōm.
Niydowno żech pisoł ô tym, jak Prince Polo sie reklamowało we Sosnowcu po ślōnsku frazōm „z moją libsta”. Pokozało sie po jakimś czasie, że pytanie ô gynau ôdmiana słowa „libsta” „w gwarze śląskiej” pokozało sie na grupie do korektorōw na Facebooku. Jak Ślōnzok ôdpisoł, że ôdpowiy, jak zmiyniōm „gwara śląska” na „język śląski”, to sie przewiedzioł, że niy pōmogo wizerōnkowi Ślōnzokōw abo coś kole tego.
Już przemilczymy ta arogancyjo. Ale jeźli to richtich była jakoś baba z marketingu ôd Prince Polo, to forsztelujcie sie, jako je belejakość jeji roboty. Ôna ze pytaniym ô noleżyto ôdmiana idzie na grupa do korektorōw na Facebooku. Niy do Pro Loquela Silesiana, niy do Rady Ślōnskigo Jynzyka, niy na Ślōnski Uniwersytet. Niy tam. Ôna poszła na grupa na Facebooku. I jake to symboliczne, że produkt ze tak ekstrymalnie bele jak narychtowanyj reklamy mo we mianie „Polo”.
Niy spokopcie mie ale źle. Jo myśla, że Ślōnzocy to je awangarda brzidoty we polskim społeczyństwie, ale ô tym na inkszy roz.
