Sztrudel we lufcie na kōncu krzidła

Grzegorz Kulik: Przekłodanie filmōw na ślōnski jynzyk to niy ino robota, ale tyż ôgrōmny szpas

Kożdy na zicher słyszoł ô filmie „Top Gun” ze 1986 roku, co w nim Tom Cruise gro Mavericka, pilota amerykańskij mariny. We filmie je scyna, kaj głowny bohatyr leci za inkszym fligrym, a potym roztrzaskuje swōj, bo wpado nojprzōd we jakeś gazy, a skuli tego we poziōmy wyrwisz.

Amerykański slang

Do latosigo moja jo tyn film widzioł ôstatni roz ze sztwierć wieku tymu nazod, alech pamiyntoł choby dzisiej to „Wlecieliśmy w jego gazy wylotowe!”, bo tak we polskij wersyji to było przełożōne. We ôryginale ôni padajōm, że wlecieli we „jet wash”, co może mieć dwa znaczynia: abo gazy, co wylatujōm ze motora, abo sztrudle luftu, co sie tworzōm na kōńcach krzidoł ôd fligrōw. Bez to, że we filmie niy ma klarownie pedziane, ô kere zeszterowanie luftu sie rozchodzi, jo wybroł do przekładu to druge znaczynie.

Przekłodanie takich filmōw jak „Top Gun” je dycki ciynżyjsze aniżeli „Pulp Fiction”, „Terminatōr 2” abo „Shrek”. Tukej już niy ma dziynnego, prostego słownictwa jak we „Pulp Fiction”, fikcyjnyj technologije jak we „Terminatorze”, abo bojkowego świata jak we „Shreku”. Tukej je gyszichta fest umocowano we wojańskim, pilotowym fachu, bez to połno w nij slangu ze amerykańskigo wojska. Słyszy sie take formy jak bez przikłod: „put in hack”, „tag rep” abo „bandit” i niy wiadōmo, ô co sie rozchodzi.

Dopiyro ekstra badanie przinosi ôdpowiedzi, że „put in hack” to po prowdzie „put in HACQ”. „HACQ” to skrōcynie ôd „House Arrest - Confined to Quarters”, a to ôznaczo we jynzyku amerykańskij mariny brak zwole na schōd ze szifu, jak ôn je we porcie. Tōż cołko fraza to gynau „ôdebrać przepustka”. „TAG Rep” to skrōcynie ôd „Technical Assessment Group Representative”, a to ôznaczo „Przedstawicielka Grupy Technicznyj Analizy” (tukej na tyj szteli je kobiyta), ale ciynżko coś tak dugigo wrazić do przekładu, tōż we ślōnskij wersyji mōmy „techniczno instruktorka”. „Bandit” to je za to ôbiekt, co je już rozpoznany za wrogi we przeciwiyństwie do „bogey” (niyzidyntyfikowany ôbiekt).

Latam, gadam, pełen serwis!

We inkszych filmach nojciekawsze mi sie zdowajōm te place, kaj je jakoś gra słōw abo kwestyjo, co funguje we ludzkij świadōmości do dzisiej. Weźmy scyna we „Shreku”, kaj Ôsioł biere lotać i we polskij wersyji pado „Latam, gadam, pełen serwis!”. We ôryginale mōmy sam dwuznaczne „You've seen a house fly but you've never seen a donkey fly!”, co może ôznaczać: „Wyście widzieli dōmowo mucha, aleście nigdy niy widzieli ôsła lotać!” abo „Wyście widzieli dōm lotać, aleście nigdy niy widzieli ôsła lotać!”.

Po ślōnsku niy idzie utrzimać takij gry słōw, tōż postanowiōł żech zagrać na tym, że wszysko sie dzieje we strzedniowiecznych realiach: „Wyście możno sōm Camelot, ale piyrszy roz widzicie ôsłolot!”. Tōż mōmy sam legyndarny zōmek Camelot ôd krōla Artura; wyrzeko sie go „Kamelot”, co może prziniyś skojarzynie ze kamelōm; a kōńczy sie na -lot, co sie typowo dodowo do słōw, co ôznaczajōm jakoś maszina do lotanio. Skłodōmy to ze słowym „ôsłolot” i takim spōsobym mōmy sam duch gra słōw, chocioż leko inkszo aniżeli we angelskim ôryginale.

A fto ôn je?

Inkszy taki plac to scyna we „Pulp Fiction”, kaj Butch, co go gro Bruce Willis, koże swojij dziousze wsiednōńć na chopper (motōr), bo muszōm jechać. Ôna tyn chopper piyrszy roz widzi i pyto, ôd kogo ôn je. Na to Butch jij pado, że ôd Zeda, a ôna zaś pyto, fto to je Zed. No i tukej we ôryginale mōmy rym „Zed is dead” (Zed niy żyje), co we kultowym polskim przekładzie ôd Elżbiety Gałązki-Salamon mo forma „Zed zszedł”. Joch chcioł, żeby ślōnsko wersyjo miała swōj włosny karakter, tōż ôdeszoł żech tukej ôd „Zed” i dziocha pyto „A fto ôn je?”. Dostowo ôdpowiydź „Ôn mo zgōn”.

Tōż widzicie, że przekłod to niy ino robota, ale czynsto tyż szumny szpas. Ani sie niy forsztelujecie, wiela satysfakcyje przinosi znojdowanie ślōnskich rozwiōnzań we takich mōmyntach. Ciekawe, co jeszcze nōm przidzie stworzić po naszymu.

Grzegorz Kulik

Może Cię zainteresować:

Grzegorz Kulik: Niy ma co sie wadzić z tymi, co nos drynczōm do naszego dobra

Autor: Grzegorz Kulik

13/07/2024

Katowice mariacka lata60 fortepan

Może Cię zainteresować:

Grzegorz Kulik: Mojn! Za mało! Zapōmniane ślōnske grzeczności

Autor: Grzegorz Kulik

30/06/2024