Grzegorz Kulik: Ślōnski jynzyk to polsko-niymiecko-czeski miszōng abo niy?

We rozmajtych ôpisach ślōnskigo jynzyka hned dycki idzie trefić tako ôpinijo, że ślōnski jynzyk to je miszōng polskigo, niymieckigo i czeskigo.

Karol Myśliwiec pisoł już we 1894 roku ô „[mniemaniu], jakoby mowa polska Ślązaków nie miała żadnej wartości, bo to dziwna jakaś mięszanina niemczyzny, polszczyzny i czeszczyzny”. Ciōngnie sie to do dzisiej. Dziynnik Zachodni zaczyno artykuł ô „śmiesznych śląskich słowach” ôd: „Niektórzy mówią, że język śląski niekiedy przypomina pomieszanie niemieckiego, czeskiego lub słowackiego z polskim [...]”.

Na Youtube Amerykōn bez pojyńcio ô tymacie stoji na Rynku we Mikołowie przed dynkmalym świyntego Wojciecha i pado: „Ôto Angelus Silesius!”, po czym prawi, jak to ślōnski jynzyk to miszōng polskigo i niymieckigo. To je perspektywa tak powszechno, że nawet nōm sie trefio niyroz tak myśleć.

Wiela ale w tym je synsu? Jeźli we polskim jynzyku je po kole sześ tysiyncy słōw ze łaciny i francuskigo, sztyry tysiōnce z niymieckigo i greki, a trzi i pōł tysiōnca z angelskigo, to to je łacińsko-francusko-niymiecko-grecko-angelski miszōng? Abo jak wejzdrzeć na inksze jynzyki: Jeźli poradza pisany niderlandzki spokopić, chocioż blank tego jynzyka niy znōm, ale co słowo to podobne do niymieckigo abo angelskigo, to to je angelsko-niymiecki miszōng?

Padanie ô jakimś jynzyku, że to je miszōng taki a taki, może mieć ino syns, jak sie ôzprawio ô pidżinach, co sie richtich tworzōm, jak sie zmiyszajōm dwie grupy ludzi i ze swojich dwōch jynzykōw tworzōm uproszczōny trzeci, co go używajōm do wzajymnyj kōmunikacyje. Ale ślōnski jynzyk niy wziōn sie z tego, że sie zmiyszały naroz dwie grupy, ani niy ma uproszczōny.

Naszo mowa uformowała sie gynau tak samo jak wszyske inksze jynzyki we Europie: skuli procesu, co twoł cołke stolecia do jynzyka weszło wielaś słōw, co były używane naôbkoło.

Grzegorz Kulik

Zdowo mi sie, że to je tako zewnyntrzno perspektywa, co my sie dali wciś. Niy chca zaroz kwiynczeć ô skolōnizowaniu naszych rozumōw, ale możno trocha tak je. Sroge norody patrzōm na nos z boku, słyszōm pożyczki słōw, co dō nich niy prziwykły, i padajōm „miszōng”. My za to, bez to, że ludzko natura to je dopasowować sie do reszty, bez głymbszego medykowanio to przijōnli.

Ino że tyn zbiōr słōw, co my go używōmy, ôn dō nos niy ma niynaturalny. Takich słōw sie u nos używo przeca. Bez to dejmy pozōr na to, żeby dycki patrzeć na ślōnski jynzyk jak na coś dō nos naturalnego.