Katowice? Mała dymiąca wieś. Żywe wspomnienie narodzin przemysłu na Górnym Śląsku

Pierwsza połowa XIX w. to początek gwałtownej industrializacji na Śląsku i w Zagłębiu. Proces ten dokumentowała dwójka artystów z Kowar, koło Jeleniej Góry. Prezentujemy część ich bogatego dorobku: Katowice jako mała wieś z kominami, dzisiejszy Chorzów i Siemianowice budowane przez hutnictwo. I - to wyjątek - jeden zakład na terenie współczesnego Sosnowca.

Carl Rieden i Ernst Wilhelm Knippel z dzisiejszych Kowar to pierwsi artyści, którzy – obok popularnych na początku XIX w. landszaftów miasta i górskich krajobrazów – zajęli się dokumentowaniem rozwoju przemysłu.

Knippel (1811-1900) był prekursorem przedstawień śląskiego pejzażu industrialnego i jednym z najwybitniejszych w tej dziedzinie. Artysta nigdy nie wyjechał poza Śląsk, nie doskonalił umiejętności w akademii, a cały warsztat zawdzięczał praktyce w pracowni Tittela, nestora tzw. Szkoły Kowarskiej. Po poznaniu Riedena (1802-1852), założył z nim spółkę graficzno-wydawniczą znaną później jako Rieden & Knippel z Kowar.

Artyści wykonali około 80 przemysłowych litografii

Jak narodziła się seria portretów śląskiego przemysłu? Dzięki mecenatowi, jakie duetowi grafików zapewnił hrabia Hohenlohe ze Sławięcic, jeden z ówczesnych potentatów przemysłowych. Na jego zlecenie panowie Knippel i Rieden rozpoczęli pracę nad wiernym, niemal dokumentacyjnym przedstawieniem rodzącego się na Śląsku przemysłu. W sumie wykonali ok. 80 litografii rysunków hut, fabryk i panoram przemysłowych miejscowości.

Ich talentowi i wrażliwości zawdzięczamy pierwsze widoki Katowic, wówczas jeszcze niewielkiej wsi. W galerii, którą prezentujemy znajdziecie Państwo także ujęcia z początków industrializacji dzisiejszego Chorzowa, Sosnowca, Gliwic, Siemianowic Śląskich czy Rybnika. Jak przekonują historycy z Muzeum w Gliwicach, które w swoich zbiorach posiada znaczną kolekcję dzieł Knippela i Riedena:

"To barwna opowieść o Śląsku z połowy XIX stulecia, gdzie technika i przyroda pozostają w harmonii, gdzie trwa wiek niewinności, a rzeczywistość początku ery industrialnej jawi się jeszcze jako pracowita idylla".

Katowicki Wełnowiec dawno temu

Knippel i Rieden dokumentowali w zdecydowanej większości przemysł górnośląski. Z jednym wyjątkiem, który możecie zobaczyć w galerii. To litografia z Niwki (dzisiejszy Sosnowiec), prawdopodobnie wykonana przy okazji wizyty w Mysłowicach, podczas szkicowania tamtejszej Huty Zofia. Hutą Henryków była pierwszą hutą Zagłębia w Królestwie Polskim.

Potraficie rozpoznać krajobrazy sportretowane przez XIX-wiecznych grafików? Huta Hohenlohe w Katowicach to dzisiejszy Wełnowiec, znany zresztą kiedyś pod nazwą Hohenlohehütte. Po hucie Laura w Siemianowicach praktycznie nie został ślad. A panorama Gliwic, w których zbudowano pierwszy na kontynencie europejskim Wielki Piec opalany koksem wykorzystywany w Królewskiej Odlewni Żelaza? Słynna na cały świat Królewska Huta? Trochę się na Śląsku zmieniło...

Królewska Huta

Może Cię zainteresować:

XIX-wieczne dzieło wróciło do Muzeum Śląskiego. Przedstawia Królewską Hutę, czyli Chorzów

Autor: Patryk Osadnik

26/09/2023

Huta Julia w Bobrku

Może Cię zainteresować:

Ten przemysł budował śląskie miasta. Na Dzień Hutnika: huty Górnego Śląska i Zagłębia na starych fotografiach

Autor: Michał Wroński

04/05/2024

Staw Brandka Bytom

Może Cię zainteresować:

Miejsca na przemysłowym Śląsku odzyskane przez naturę. Dzięki niej masz dziś gdzie wypoczywać

Autor: Maciej Poloczek

01/05/2024

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon