W 2021 roku Zbigniew Rokita rozbił bank Nagrody Nike. Za swój reportaż o skromnym tytule i takiej okładce "Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku", dostał zarówno Nike czytelników, jak i jury. Opowiada w niej, jak dochodził do swojej śląskości, tropił ślady i historie swojej rodziny z Gliwic Ostropy.
Tłumacz przeklinał, ale niedużo
Choć sam Zbigniew Rokita przyznaje, że języka śląskiego dopiero się uczy, to jako autor nalegał, by "Kajś" zostało przetłumaczone na śląski. Przekonał do tego Wydawnictwo Czarne, dla którego to pierwsza książka wydana po śląsku. Oficyna powierzyła to zadanie Grzegorzowi Kulikowi, rozchwytywanemu tłumaczowi z polskiego na śląski, który na koncie ma m.in. "Alicję w Krainie Czarów", "Małego Księcia" czy książki Szczepana Twardocha: "Drach" i "Pokora".
- "Kajś" tłumaczyło mi się łatwiej niż np. "Alicję w Krainie Czarów" - mówi Grzegorz Kulik. - Tu nie ma gier słownych, ekwilibrystyki słownej. Jednak tak zupełnie łatwo nie było, bo Zbyszek uwielbia frazeologizmy różnego rodzaju. Potrafi nimi trzy zdania z rzędu okrasić. Trudno to przełożyć na inny język. Zrobiłem co mogłem. Reportaż to nie jest literatura piękna, więc nie ma potrzeby aż tak wiernie oddać język piszącego, choć jako tłumacz robiłem co w mojej mocy. Przyznaję, że zdarzało mi się przeklinać przy pracy nad "Kajś" - dodaje Kulik.
Tłumacz przyznaje, że nie czytał wcześniej, przed przystąpieniem do pracy, książki Zbigniewa Rokity. - Nie czytałem nie dlatego, że nie byłem zainteresowany, tylko po prostu jeszcze do niej nie dotarłem. Mam przy łóżku wielką kupkę wstydu, złożoną z książek, które chcę przeczytać - śmieje się Kulik.
Premiera "Gyszichty ô Gōrnym Ślōnsku" 5 października
Premiera przekładu "Kajś" na śląski odbędzie się 5 października 2022 r. Wytrawni obserwatorzy zauważą, że ma nieco inną okładkę niż pierwowzór, bo zamieszczono na niej inne zdjęcie, tym razem przedstawiające główną ulicę śląskiego miasta, z kamienicami.
Z przedmowy do śląskiego wydania "Kajś":
"Bez wiynkszość życiŏ widzioł żech Ślōnzŏkōw za jaskiniowcōw ze kilofym i roladōm. Swojã ślōnskość żech wypiyroł. We podstawōwce pani Chmiel grała nōm na cyji Rotã, a jŏ niy mioł pojyńciŏ, iże tyn Niymiec ze pieśni, co pluje we twŏrz, ôn bōł mōj praôjciec.Ô swojich korzyniach żech wiedzioł mało. Niy wierzōł żech, iże na Ślōnsku przed wojnōm sie ôdbyła jakŏ historyjŏ. Moji antynaciŏ byli choby z inkszyj planety, nosiyli jakeś niymożebne miana: Urban, Reinhold, Lieselotte.
Niyskorzij była ta nazistowskŏ burdelmama, majōr z Kaukazu, prastarzik na „delegacyjach” w Polsce we wrześniu 1939, nagrobek ze zeszkrobanym mianym przi kōmpoście. Coś pynkało. Spokopiōł żech, iże za ôgrodzyniym trefiyła sie alternatywnŏ historyjŏ, dzieje ôdwrōcōne na rymby. Postanowiōłch sie posmykać po ôkolicy, sprōbować słożyć to w cołkość. I czegoch tam niy znŏd: hned milijōn ludzi, co deklarujōm nŏrodowość, co „niy istniyje”, katastrofã ekologicznõ niyznōmych miŏr, gyszichty ô polskij kolōniji, ô separatyzmach i ludzi, co idōm niy za tym manszaftym, co trza. Ôto naszŏ silezjogōnijŏ”.
