Zabrzański Komitet Referendalny RESET 5 marca 2025 roku złożył do komisarza wyborczego w Katowicach wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania prezydentki Zabrza, Agnieszki Rupniewskiej oraz Rady Miasta Zabrze. Zgodnie z prawem takie referendum może się odbyć na wniosek co najmniej 10 proc. mieszkańców uprawnionych do głosowania. W przypadku Zabrza to ponad 11,7 tys. podpisów, a zebrano 13,9 tys.
Kodeks wyborczy nie pozwala na organizację referendum w dniu wyborów prezydenckich
Komisarz wyborczy ma 30 dni na wydanie postanowienia w sprawie przeprowadzenia referendum lub odrzucenia wniosku, jeśli nie spełniałby ustawowych wymogów. Ewentualne referendum musi zostać wyznaczone na dzień wolny od pracy. Czy mogłoby się odbyć razem z wyborami prezydenta RP, których pierwsza tura odbędzie się 18 maja 2025 r.? Nie, bo zabrania tego ustawa.
W 2018 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu wyborczego. Jednym z wprowadzonych wówczas rozwiązań był zakaz organizacji referendów lokalnych w dniu, w którym odbywają się wybory ogólnokrajowej, m.in. wybory prezydenckie. Równolegle z wyborami do Sejmu i Senatu czy wyborami prezydenckimi można jedynie przeprowadzać głosowanie w referendum ogólnokrajowym.
Ewentualne referendum w Zabrzu będzie ważne jeżeli weźmie w nim udział przynajmniej 60 proc. liczby wyborców, którzy wzięli udział w wyborze władz samorządowych Zabrza w 2024 r. W przypadku prezydentki Agnieszki Rupniewskiej to 25,9 tys. osób, a w przypadku Rady Miasta Zabrze 29,6 tys.
Agnieszka Rupniewska pokonała Małgorzatę Mańkę-Szulik
Agnieszka Rupniewska została prezydentką Zabrza po wyborach w 2024 r. Startowała jako kandydatka Koalicji Obywatelskiej, ale do żadnej partii nie należy. W drugiej turze wyborów otrzymała 57,85 proc. głosów i pokonała Małgorzatę Mańkę-Szulik, która rządziła w Zabrzu przez 18 lat. W 2018 r. również spotkała się w drugiej turze wyborów z Małgorzatą Mańką-Szulik, ale wówczas przegrała. W poprzedniej kadencji samorządu była zabrzańską radną.
Inicjatorzy referendum w sprawie odwołania Agnieszki Rupniewskiej zarzucają jej m.in. zwolnienia grupowe w samorządowych jednostkach, podwyżki opłat lokalnych, rezygnację z organizacji cyklicznych wydarzeń kulturalnych oraz przedłużający się proces prywatyzacji Górnika Zabrze.
W województwie śląskim udały się jedynie dwa referenda w sprawie odwołania władz samorządowych. W 2009 roku mieszkańcy odwołali prezydenta Częstochowy Tadeusza Wronę, a w 2012 roku prezydenta Bytomia Piotra Koja wraz z bytomską Radą Miejską.
W pozostałych przypadkach była zbyt niska frekwencja. W 2009 roku próbowano odwołać prezydenta Gliwic Zygmunta Frankiewicza wraz z Radą Miasta, w 2012 roku prezydentkę Rudy Śląskiej Grażynę Dziedzic wraz z Radą Miasta, a w 2017 roku prezydenta Bytomia Damian Bartylę.
