Już na początku 2025 r. otworzy się nowy obiekt Muzeum Śląskiego w Katowicach. Łaźnia Gwarek przeszła kompletną rewitalizację

W 2005 roku zarząd województwa śląskiego wpadł na pomysł stworzenia na terenie zamkniętej w 1999 roku kopalni Katowice nowej siedziby Muzeum Śląskiego. Koncepcją architektoniczną zajęła się austriacka pracownia Riegler Riewe Architekten z Grazu.

Łaźnia Gwarek dawnej KWK Katowice dostała drugie życie

Prace budowlane zaczęły się w 2011 roku, a otwarcie nowej siedziby instytucji odbyło się 27 czerwca 2015 roku. Gmach muzeum „wsadzono” pod ziemię, aby nie zasłaniał dawnych kopalnianych budowli oraz widoku na Bogucice (choć tym zajęła się kontrowersyjna Pierwsza Dzielnica). O tym, że mamy do czynienia z nowoczesnym budynkiem, świadczą tzw. glassboxy, które wystają niewinnie ponad powierzchnię, pełniąc rolę przestrzeni administracyjnych, skrytek na instalacje oraz świetlików. W ciągu paru następnych lat odrestaurowano kilka starych pokopalnianych budynków.

Do użytku oddano m.in.:

• budynek magazynu odzieży,
• stolarnię,
• wieżę szybu „Warszawa”,
• łaźnię główną.

Dotychczas na rewitalizację całego kompleksu wydano grubo ponad 300 mln złotych. Nadal pozostaje kwestia tzw. „Północy”, czyli niezrewitalizowanych jeszcze budynków w północnej części strefy kultury. Coś w końcu się tam zadziało – już na początku 2025 roku do użytku muzeum oddana zostanie łaźnia Gwarek.

Gwarek został wybudowany na początku XX wieku. Początkowo obiekt mieścił maszynownię szybu „Gruschka” kopalni "Katowice". Później pełnił rolę łaźni, czyli budynku, w którym górnicy mogli wykąpać się i przebrać po szychcie. Pomimo swojej ozdobnej architektury, budynek przez dziesięciolecia pełnił typowo industrialne funkcje. Wszystko zmieniło się po 1999 roku, czyli po zamknięciu KWK Katowice. Łaźnia Gwarek, podobnie jak otaczające ją pokopalniane budynki, niszczała i straszyła przechodniów.

Nowe oblicze Gwarka już w 2025 roku

Rewitalizacja obiektu trwa od 2022 roku. Łaźnię zaadaptowano na magazyn studyjny Muzeum Śląskiego, w którym zwiedzający będą mogli zobaczyć wielkogabarytowe eksponaty, jak maszynę parową z Huty Baildon czy elektryczną maszynę wyciągową z KWK Rydułtowy. Tak naprawdę jedynie była budynku została przywrócona do oryginalnego stanu. Wnętrza budynku zastąpiła ogromna pusta przestrzeń otoczona wielopoziomowymi antresolami, które pozwolą odwiedzającym podziwiać wielkoskalowe eksponaty ze wszystkich perspektyw. Wrażenie robią także ogromne przezroczyste drzwi wejściowe i wysokie okna, z których można podziwiać panoramę Katowic. W łaźni instalowana jest także suwnica, która umożliwi transport ciężkich obiektów wewnątrz budynku.

– Mówi się, że Katowice to miasto wizualizacji. My mówimy, że nie, że te wizualizacje stają się rzeczywistością – mówił podczas konferencji w Łaźni Gwarek Karol Makles, p. o. dyrektora Muzeum Śląskiego.

Za rewitalizację odpowiada firma Efekt z Chorzowa. Remont Łaźni Gwarek przesunął się w czasie, ale już w pierwszych miesiącach 2025 roku zostanie otwarta dla zwiedzających.

Rewitalizacja Gwarka jest zaczątkiem większego projektu przekształcenia Strefy Kultury w katowicki Central Park. W tym celu, zamiast planowanych 10 drzew wokół budynku, dokonano aż 70 nasadzeń rodzimych dla tej części Europy roślin.

– To próba zrozumienia naszej teraźniejszości poprzez przeszłość, którą współtworzy ten budynek […] Będziemy starać się, aby ten budynek żył, a jego zawartość cieszyła i mogła edukować – mówi p. o. dyrektora Muzeum Śląskiego Karol Makles. – W ostatnim czasie wokół budynku pojawiły się drzewa. To coś, co dołożyliśmy w ostatnim czasie, starając się podchodzić do Łaźni Gwarek, jako części wielkiego areału Muzeum Śląskiego, starając się integrować jego części i stworzyć jednorodny park. Zaczątkiem tego parku jest okolica i otoczenie łaźni Gwarek – dodaje.