2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Z tej okazji instytucje i placówki wspierające osoby z ASD na całym świecie organizują różnego rodzaju inicjatywy, które mają na celu propagowanie wiedzy na temat tego zaburzenia.
Spektrum autyzmu to zaburzenie, którego boi się większość rodziców. Niestety wokół spektrum narosło wiele mitów i stereotypów. Z najpowszechniejszymi zmierzyła się Ewa Bensz-Smagała, psycholog dziecięcy ze Śląska, terapeuta i diagnosta spektrum autyzmu. Swoją pracę poświęca głównie terapii dzieci i młodzieży, pracuje w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz systemowym. Jest diagnostą autyzmu ADOS-2, autorka bezpłatnych poradników dla rodziców i nauczycieli na temat spektrum autyzmu, prowadzi bloga poświęconego terapii, nauce i pracy z dziećmi.
Mity na temat spektrum autyzmu
Osoby z autyzmem nie patrzą w oczy
To jednej z najbardziej powszechnych mitów. Często nawet traktowany jako wskaźnik diagnostyczny - uważa się, że jeżeli dziecko nie utrzymuje kontaktu wzrokowego, to
z pewnością ma autyzm. W tym stwierdzeniu jest ziarno prawdy, jednak wbrew powszechnej opinii, to nie brak kontaktu może świadczyć o zaburzeniach ze spektrum, lecz trudność w utrzymaniu prawidłowego spojrzenia. Dzieci i osoby dorosłe z ASD często faktycznie „uciekają wzrokiem” od rozmówcy, ale również zdarzają się sytuacje, w których kontakt wzrokowy jest zbyt intensywny - czyli nie jest odpowiednio modulowany i wykorzystywany do utrzymania relacji.
Autyzm to zaburzenie, które występuje głównie u dzieci
Spektrum autyzmu to zaburzenie neurorozwojowe - nie jest więc chorobą, którą można „wyleczyć”. Faktem jest, że diagnozowane jest głównie u dzieci. Związane jest to m.in.
z propagowaniem wiedzy na temat ASD i nacisku na wczesne diagnozowanie, które umożliwia uzyskanie w późniejszym czasie najlepszych efektów terapeutycznych.
Coraz częściej jednak zdarza się diagnoza u nastolatków oraz osób dorosłych - nadal jednak dzieje się to stosunkowo rzadko, ponieważ osoby ze spektrum autyzmu wysokofunkcjonujące (w samodzielny sposób radzące sobie w codziennym funkcjonowaniu) uznawane są np. jako ekscentryczne, wycofane – ale rzadko ich trudności kojarzone są ze spektrum autyzmu. U osób dorosłych zdarza się również błędna wcześniejsza diagnoza - np. zaburzenia depresyjne lub fobia społeczna - które związane są m.in. z trudnością w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych.
Zachowania agresywne pojawiają się częściej u dzieci z zespołem Aspergera, aniżeli
z autyzmem.
Osoby z autyzmem nie kontaktują się z innymi ludźmi, unikają ludzi, izolują się fizycznie
Osoby w spektrum autyzmu często mają trudności w nawiązaniu i utrzymaniu relacji, nie jest jednak prawdą, że nie utrzymują i nie chcą zawiązywać znajomości. Wręcz odwrotnie - często mówią o tym, że odczuwają brak znajomych i przyjaciół. Ich trudność związana jest jednak z prawidłowym prowadzeniem interakcji, rozmowy, pogawędek towarzyskich. Osoby ze spektrum, a w szczególności dziewczynki i kobiety są wręcz gadatliwe, cechuje je „lgnięcie” do innych, jednak kontakt ten bywa czasami niestosowny, np. zbyt nachalny, lub monotematyczny. W efekcie, osoby ze spektrum są często odrzucane przez grupę i siłą rzeczy nie mają bliższych znajomych.
Osoby z autyzmem są wybitnie uzdolnione
Stwierdzenie na temat wyjątkowych zdolności osób z autyzmem również jest mitem. Zdarza się, że osoby te posiadają tzw. „wysepkowe zdolności”, np. szczególne, wręcz fanatyczne zainteresowanie jakąś wąską dziedziną wiedzy - np. motoryzacją, techniką, fizyką, astronomią. Jednak ich nadzwyczajna wiedza w tym zakresie często nie spotyka się
z uznaniem i podziwem otoczenia. W niektórych przypadkach zdarza się, że osoby w spektrum mają okazję do praktycznego wykorzystania swoich zdolności, jak np. Temple Grandin - Amerykanka, która od dzieciństwa odznaczała się wyjątkową wyobraźnią przestrzenną i umiejętnością projektowania. W dorosłym życiu odnalazła swoją niszę (projektowanie zagród dla krów) które przyczyniły się do jej ogromnego sukcesu zawodowego, a przy okazji - umożliwiły jej otwarte rozmowy na temat spektrum autyzmu. Dziś jest jedną z najbardziej popularnych osób dorosłych z ASD.
Link do bezpłatnego ebooka dla rodziców, nauczycieli i terapeutów, dotyczący specyfiki funkcjonowania dziewczynek i kobiet w spektrum: Poradnik. Kobiety i dziewczynki w spektrum autyzmu
