W 1926 roku pomiarów dokonywali dróżnicy bądź nadzorcy mostów. W specjalnych książeczkach zaznaczali, ile pojazdów i jakiego rodzaju przejeżdżało przez dany punkt. Wyróżniano wówczas tylko dwie podstawowe kategorie – konne i mechaniczne. Od roku 1926 pomiary wykonywano co 4 lata. Po II wojnie światowej pomiary ruchu drogowego wznowiono w 1954 roku, a od 1965 roku prowadzone są co 5 lat – zgodnie z metodyką wypracowaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych.
Z zebranych danych skorzysta wiele instytucji
Generalny Pomiar Ruchu jest podstawowym źródłem informacji o ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich.
– Pozyskiwane na jego podstawie dane są niezbędne do zarządzania, utrzymania i planowania rozwoju sieci drogowej – podkreślają w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Pomiary prowadzone są na całej sieci dróg krajowych i wojewódzkich. Wyjątek stanowią te odcinki dróg, za które odpowiadają władze miast na prawach powiatu. Zebrane dane są wykorzystywane między innymi przy planowaniu rozwoju sieci transportowych, tworzeniu i ocenie prognoz ruchu, zarządzaniu ruchem czy podejmowaniu decyzji związanych na przykład z ustalaniem priorytetów inwestycyjnych. Co więcej, parametry ruchu określane w ramach GPR są elementem prac i analiz związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego. Są też źródłem analiz ekonomicznych i ocen prowadzonych inwestycji.
Z wyników pomiarów korzysta wiele instytucji, na przykład Centrum Unijnych Projektów Transportowych, Centralny Port Komunikacyjny, Urząd Transportu Kolejowego i PKP Polskie Linie Kolejowe, ale także policja, samorządy, Główny Inspektorat Transportu Drogowego, Główny Urząd Statystyczny czy uczelnie.
Sztuczna inteligencja wesprze operatorów
W jaki sposób GDDKiA uzyska dane? Z pomiarów automatycznych i półautomatycznych, które prowadzone są przez cały rok, ale także metodą wideorejestracji – tego typu pomiary przeprowadzane będą w ciągu kilku wybranych dni.
– W pomiarach automatycznych stosowane są liczniki ruchu drogowego o odpowiednio wysokiej dokładności rejestracji i klasyfikacji pojazdów, a w pomiarach półautomatycznych, ze względu na niższą dokładność pracy urządzenia lub inny od wymaganego typ klasyfikacji pojazdów, praca licznika wspomagana jest pomiarem wideo – informuje GDDKiA. – Z kolei pomiary metodą wideorejestracji korzystają z kamer instalowanych przy drogach, które rejestrują ruch w wybranych dniach pomiarowych. Następnie na podstawie obrazu zarejestrowanego przez kamery określana jest liczba przejeżdżających pojazdów – z wykorzystaniem sztucznej inteligencji lub poprzez odpowiednio przeszkolonych operatorów.
Co istotne, pomiary dotyczą wyłącznie zliczania pojazdów przejeżdżających przez dany przekrój pomiarowy oraz określania ich sylwetek. Nie dostarczają informacji o trasach, jakimi poruszają się pojazdy, więc rejestrowanie numerów tablic rejestracyjnych nie jest konieczne.
Na potrzeby przeprowadzenia GPR sieć dróg krajowych podzielono na odcinki pomiarowe. Ich granice znajdują się:
- na skrzyżowaniach z drogami krajowymi i wojewódzkimi,
- na granicach miejscowości mających ponad 10 tysięcy mieszkańców,
- na skrzyżowaniach z ważnymi drogami lokalnymi,
- w miejscach, które ze względu na swoją specyfikę mają duży wpływ na ruch (chodzi na przykład o duże obszary inwestycyjne, ośrodki rekreacyjne, zakłady przemysłowe czy centra handlowe).
Pomiary? Od samochodów po hulajnogi
Najważniejszą zebraną informacją będzie Średni Dobowy Ruch Roczny (SDRR). Dane pokażą, ile średnio pojazdów i jakiego rodzaju porusza się w ciągu 24 godzin danym odcinkiem drogi.
Generalny Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad będzie też mierzyć:
- średni dobowy ruch w typowe dni robocze (wtorek, środa, czwartek),
- średni dobowy ruch letni (lipiec, sierpień),
- średni ruch dzienny (od godziny 6 do 18),
- średni ruch wieczorny (od 18 do 22),
- średni ruch nocny (od 22 do 6).
Dane będą obliczane między innymi także w dla poszczególnych odcinków, klas technicznych dróg, województw czy całego kraju. Zliczane będą także poszczególne kategorie pojazdów:
- samochody osobowe,
- motocykle i motorowery,
- lekkie samochody ciężarowe (dostawcze),
- mikrobusy,
- samochody ciężarowe bez przyczep,
- samochody ciężarowe z przyczepami lub naczepami,
- autobusy,
- ciągniki rolnicze,
- rowery, hulajnogi elektryczne i Urządzenia Transportu Osobistego.
Dodajmy, że w około 300 punktach realizowany będzie pomiar rozszerzony, uwzględniający bardziej szczegółową klasyfikację pojazdów – między innymi samochody ciężarowe w zależności od typu podwozia czy samochody elektryczne.
Dane poznamy za kilkanaście miesięcy
Pomiary automatyczne na „krajówkach” prowadzone są – na wybranych stanowiskach – przez cały rok, zaś pierwsze pomiary wideo rozpoczną się 23 stycznia. Za ich przeprowadzenie odpowiadać będą podmioty wyłonione w przetargach zorganizowanych przez szesnaście oddziałów GDDKiA.
– Dla dróg krajowych przewidziano maksymalnie 9 dni pomiarowych (dla każdego dnia wyznaczono 3 daty realizacji pomiarów), w których prowadzone będą pomiary wideo (24- lub 16-godzinne). W zależności m.in. od natężenia ruchu na danym odcinku, liczba dni pomiarowych może być mniejsza. W przypadku dróg krajowych sieć drogowa została podzielona na ponad 2,4 tys. odcinków pomiarowych, z czego ponad 10 proc. stanowią odcinki z pomiarem automatycznym lub półautomatycznym. Punkty pomiarowe, w których prowadzone będą pomiary wideo, zostaną dodatkowo oznaczone specjalnymi tabliczkami – wyjaśnia GDDKiA.
Z kolei w przypadku dróg wojewódzkich pierwsze pomiary zaplanowane są na marzec, a liczba dni pomiarowych będzie wynosić 5, 2 lub 1, zależnie od natężenia ruchu i znaczenia danego odcinka.
Kiedy poznamy wyniki GPR 2025? Jak informuje GDDKiA, pierwsza, wstępna publikacja zatytułowana „Synteza wyników GPR 2025 na drogach krajowych” planowana jest w drugim kwartale 2026 roku. Podobnie rzecz się będzie miała w przypadku dróg wojewódzkich. Ostateczny dokument pod nazwą „Ruch Drogowy 2025” powinien być dostępny w drugiej połowie 2026 roku.
