Nowy Bytom, czyli Fryna, w 2023 r. skończy 101 lat. Przypominamy jak dawniej wyglądała ta dzisiejsza dzielnica Rudy Śląskiej

Nowy Bytom będzie w tym roku obchodzić swoje sto jeden lat. Aspirująca dziś do miana centrum dzielnica Rudy Śląskiej jeszcze na początku XX w. stanowiła dalekie peryferia Bytomia. Jak od tamtego czasu zmieniło się to miejsce? Przygotowaliśmy dla was fotograficzną podróż w czasie.

Nie byłoby Fryncity albo Fryny, jak często mieszkańcy Rudy Śląskiej nazywają tę dzielnicę, gdyby nie Friedenshütte, czyli późniejsza huta „Pokój”.

Huta "Friedenshütte" była karmicielką

Została ona założona w 1840 r. na obszarze Czarnego Lasu, który od 1891 r. stał się enklawą leśną stanowiącą własność miasta Bytomia (Beuthener Schwarzwald). Uruchomienie huty zapoczątkowało rozwój budownictwa mieszkaniowego – powstawały zarówno robotnicze kolonie, ze słynnym, uwiecznionym później przez kabaret „Rak” w piosence „Kaufhausem” (choć nazwa ta oryginalnie dotyczy tutejszego domu towarowego), jak i wille dla kadry kierowniczej huty. Zaczęły funkcjonować też pierwsze szkoły, a pod koniec XIX w. wybudowano pierwszy, choć nie ostatni, kościół (jeszcze w połowie stulecia ks. Józef Szafranek z Bytomia odprawiał tu nabożeństwa misyjne w magazynie stolarni lub pod gołym niebem).

Nowy Bytom kiedyś był w... Bytomiu. Co za niespodzianka

Samodzielna gmina Nowy Bytom (początkowo jako Polski Bytom) na kartach historii pojawiła się 6 lipca 1922 r. za sprawą decyzji wojewody śląskiego, który powołał ją do życia z dawnych części powiatu miejskiego Bytom (w wyniku plebiscytu Bytom został po niemieckiej stronie Górnego Śląska, ale już położona na jego opłotkach enklawa znalazła się po polskiej stronie granicy). W ślad za utworzeniem gminy poszła budowa w latach 1928-1929 gminnego ratusza. Gmina też otrzymała trójpolowy herb przedstawiający św. Barbarę, pół-orła górnośląskiego oraz część zębatego koła; zwieńczony murowaną koroną.

Miasto od 1950 roku, ale tylko przez 9 lat

Na mocy decyzji Sejmu Śląskiego Nowy Bytom od 1 stycznia 1940 r. miał zyskać prawa miejskie. Ze względu na wybuch II wojny światowej miejski status Nowy Bytom zyskał jednak dopiero dekadę później, kiedy to na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1950 r. utworzono powiat miejski Nowy Bytom, do którego przyłączono mający już prawa miejskie Wirek, Chebzie (należące wcześniej do gminy Godula) i samodzielne gminy Bielszowice, Bykowina, Halemba, Kochłowice oraz Kłodnicę (w 1954 r. przyłączono jeszcze Starą Kuźnicę z powiatu pszczyńskiego). Pod miejskim szyldem Nowy Bytom przetrwał do roku 1959 kiedy to połączono, go z Rudą tworząc w ten sposób Rudę Śląską.

Dziś Nowy Bytom aspiruje do miana centrum Rudy Śląskiej, czemu sprzyja znajdujący się tu ratusz, urząd stanu cywilnego, biura ZUS-u i NFZ-tu, Miejskie Centrum Kultury, ostatnie kino w mieście nie będące multipleksem, czy letnie kąpielisko. Ikony dzielnicy stanowią: górujący nad nią kościół pw. św. Pawła, wieża wodna i sąsiadująca z nią kamienica z zegarem słonecznym oraz wpisany do rejestru zabytków wielki piec huty Pokój, który miasto chciałoby zaadaptować na turystyczną atrakcję.

Kopalnia Pokój

Może Cię zainteresować:

Tak mogłaby wyglądać nowa dzielnica Rudy Śląskiej. Ma powstać w miejscu kopalni „Pokój”

Autor: Michał Wroński

08/08/2022

Ruda slaska archiwalne

Może Cię zainteresować:

Ruda, największy patchwork Śląska. Miasto pozszywane z wsi, przysiółków, osad i... miast

Autor: Tomasz Borówka

15/06/2024

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon