Od środy 16 marca, zgodnie z zapisami specustawy, uchodźcy z Ukrainy mogą wystąpić do urzędu gminy (w przypadku miast na prawie powiatu - do urzędów miast) o nadanie numeru PESEL. Posiadanie takiego numeru ułatwia korzystanie z opieki zdrowotnej, pomocy społecznej czy założenie firmy w Polsce. Jednocześnie ze złożeniem wniosku o nadanie nr PESEL uchodźcy mogą też założyć profil zaufany, który umożliwia załatwianie wielu spraw urzędowych przez internet.
Specjalne punkty w miastach tylko dla uchodźców
Miasta w aglomeracji śląskiej przygotowały się do możliwych kolejek, otwierając dodatkowe punkty wydawania nr PESEL, przeznaczone tylko dla uchodźców. W Chorzowie takie biuro zorganizowano w pawilonie C pod estakadą, na chorzowskim Rynku. Dotychczas w tym miejscu działał punkt rejestracji pojazdów.
- Trzy przeznaczone wyłącznie dla Ukraińców stanowiska są dostępne w godzinach pracy Urzędu. W przypadku dużego obciążenia punkt otwarty będzie również w sobotę - informuje Urząd Miasta w Chorzowie.
Również Bytom wyznaczył osobne miejsce do przyjmowania takich wniosków - w sali sesyjnej Urzędu Miejskiego przy ul. Parkowej 2. W Katowicach od 18 marca takie wnioski są przyjmowanie w Urzędzie Stanu Cywilnego w Willi Goldsteinów, na rogu ul. Matejki i pl. Wolności.
Urzędnicy spodziewają się długich kolejek w tych punktach w pierwszych dniach przyjmowania wniosków o nadanie PESEL-u i apelują o odłożenie wizyty o kilka dni.
Kto i jak może dostać numer PESEL
Numer PESEL może otrzymać każdy obywatel Ukrainy, który przybył po 24 lutego 2022 r. do Polski bezpośrednio z Ukrainy, w związku z działaniami wojennymi, i złoży wniosek do dowolnego urzędu gminy.
We wniosku trzeba podać takie dane jak:
- imię i nazwisko,
- data i miejsce urodzenia,
- kraj urodzenia i obywatelstwo,
- data wjazdu do Polski,
- ukraiński numer ewidencyjny – jeśli dana osoba go posiada.
Osoby, które chcą uzyskać także profil zaufany, dodatkowo zobligowane są do podania adresu e-mail i polskiego numeru telefonu.
By złożyć wniosek konieczne jest posiadanie przy sobie dokumentu, który potwierdzi dane podane we wniosku i tożsamość osoby składającej wniosek. Jeżeli ktoś nie posiada takiego dokumentu, może złożyć wniosek pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Bezpłatne zdjęcia dla uchodźców
Niezbędne jest także kolorowe zdjęcie na papierze fotograficznym w rozmiarach 35 x 45 mm (szerokość x wysokość). Specustawa pozwala gminom finansować bezpłatne zdjęcia dla uchodźców. Niektóre gminy już zawarły umowy z zakładami fotograficznymi. Wśród nich są Katowice.
- Obywatele Ukrainy mogą korzystać z punktu, który jest w budynku Urzędu Miasta Katowice przy Rynku 1 (wejście od strony ul. 3 Maja). Prowadzimy rozmowy także z innymi punktami foto, które chciałyby wspomóc obywateli Ukrainy - mówi Ewa Lipka, rzeczniczka Urzędu Miasta Katowice.
Również w Bytomiu obywatele Ukrainy składający wnioski w urzędzie mogą wykonać takie zdjęcie bezpłatnie na miejscu (fotograf: od godziny 8.00 do 16.00). Podobnie jest w Chorzowie, gdzie darmowe zdjęcia wykonuje fotograf przy Jagiellońskiej, tuż koło Rynku.
Dziecko do 12. roku życia nie musi być obecne przy składaniu wniosku
Wypełniony wniosek wraz z potrzebnymi dokumentami oraz zdjęciem trzeba przynieść osobiście do punktu wydawania numerów. Urzędnik na miejscu pobierze odciski palców. Wniosek w imieniu dziecka składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy ustanowiony przez sąd opiekuńczy lub osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem. Dziecko do 12. roku życia nie musi być obecne przy składaniu wniosku (ale musi mieć zrobione zdjęcie) ‒ z wyjątkiem sytuacji, w której jego tożsamość będzie ustalana w oparciu o oświadczenie. Od dzieci, które nie ukończyły 12 roku życia, nie pobiera się odcisków palców. Na wniosku należy złożyć własnoręczny podpis. Wydanie tego dokumentu jest bezpłatne. Numer PESEL zostaje nadany na miejscu.
Numery PESEL nadawane już przed specustawą
Nie czekając na specustawę, niektóre miasta już zaczęły przyjmować od uchodźców wnioski o nadanie numeru PESEL. Zrobiły tak m.in. Katowice. Od 24 lutego, czyli od dnia kiedy na Ukrainie zaczęła się wojna, do 14 marca Urząd Miasta Katowice przyjął 675 wniosków o nadanie numeru PESEL. W całym roku 2021 takich wniosków zostało złożonych 2450. Podobnie postąpiły Tychy, które do 14 marca wydały około 1500 numerów PESEL uchodźcom z Ukrainy.
