Wystawa, zwana Panteonem Górnośląskim, zostanie otwarta w podziemiach archikatedry w Katowicach już w przyszłym tygodniu, konkretnie w niedzielę 19 czerwca. Na otwarciu nie będzie zaprezentowana postać Jerzego Ziętka, a także Kazimierza Kutza, choć reżyser w Panteonie ma się pojawić, ale później.
Kontrowersyjni Ziętek i Szewczyk
Postacią kontrowersyjną, jak całe to przedsięwzięcie polityczno-kościelne, był właśnie budowniczy Śląska, Jerzy Ziętek, długoletni wojewoda. I jego na tej wystawie zabraknie. Podobnie jak pisarza i animatora kultury Wilhelma Szewczyka.
Generał Ziętek od początku nie był dopuszczany do tych zaszczytów. Natomiast Szewczyk trafił do „Leksykonu Panteonu Górnośląskiego”, przewodnika po wystawie, ale ostatecznie został z listy skreślony. Nowy wykaz nazwisk, które zobaczymy na otwarciu, już Szewczyka nie uwzględnia i nie tylko jego. Jest za to pomijany dotąd prof. Zbigniew Religa, którego z kolei śląskie środowisko medyczne niechętnie widziało wśród tak wyróżnionych.
Ten wykaz nie trzyma się żadnych zasad, więc musi budzić kontrowersje. Jest na nim 166 nazw i nazwisk, większość nieznanych, nieobecnych w publicznej przestrzeni.
Z listy zostali skreśleni powiązani ze Śląskiem aktem urodzenia laureaci nagrody Nobla:
- Kurt Alder,
- Maria Goeppert-Mayer,
- Otto Stern.
Usunięto prof. Kazimierza Popiołka, historyka Śląska i pierwszego rektora Uniwersytetu Śląskiego. Panteon jest zbiorem ludzi, którzy mają biografię zakończoną, więc także żyjący laureaci nagrody Lux ex Silesia arcybiskupa katowickiego zostali z tego zbioru wyłączeni. Będą honorowani w części administrowanej przez archidiecezję.
Najwięcej jest w Panteonie ludzi Kościoła katolickiego
Najwięcej w Panteonie Górnośląskim znajdzie się ludzi Kościoła katolickiego, choć i tak z pierwotnej listy na dziś wykreślono nazwiska dziesięciu księży, dołożono jednego salezjanina. Najwięcej nowych nazwisk – blisko dwadzieścia – pojawiło się z branży medycznej, m.ni. wielce zasłużona rodzina Hagerów, a także Józef Rostek, również działacz społeczny – założyciel stowarzyszeń polskich, Maria Kujawska jedyna lekarka w III Powstaniu Śląskim. Uhonorowano Brunona Nowakowskiego, jednego z pionierów polskiej higieny i medycyny pracy.
Do listy dopisano także kilka wybitnych kobiet, które postanowiły odmienić siebie i swoje życie. Wśród nich jest Zofia Koniarkowa, wnuczka Kazimierza Skiby, legendarnego sołtysa wsi Katowice. Jej dom był miejscem kontaktowym polskiej konspiracji wojskowej, a ona sama - zaprzysiężonym członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Nazwano ją „Królową Bogucic”. Poznamy bliżej Józefę Bramowską, która dwukrotnie trafiła do Senatu RP z ramienia Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy – w roku 1929 i 1935. Jest także aktorka Aleksandra Śląska.
Niemki wśród tych, "których życie zdecydowały że ta ziemia jest częścią polskiej państwowości"
Trzeba przypomnieć, że Panteon ma upamiętniać tych, „których życie, praca, a nieraz męczeńska śmierć zdecydowały o tym, że ta ziemia jest dzisiaj nieodłączną częścią polskiej państwowości”. Oczywiście, konsekwencji zabrakło, bo są Niemki:
- Maria Luiza Merkert,
- Eva von Tiele-Winckler,
- Helena Hoffmann,
- Jadwiga Śląska.
Dopisano w ostatniej chwili dwie osoby związane z obecną władzą. Jest to: były prezes NBP – Sławomir Skrzypek, który zginął w katastrofie smoleńskiej i Eugeniusz Wróbel, w rządzie PiS (2002-2005), który zginął z rąk syna.
Metropolita katowicki, abp Wiktor Skworc zapowiadał, że Panteon Górnośląski „upamiętni najwybitniejsze postaci ostatniego stulecia, które tu żyły, tutaj przybyły z różnych kultur, różnych narodowości, ale pracowały dla dobra wspólnego naszej ziemi. Wszyscy jesteśmy dziedzicami ich pracy, czasem ofiary śmierci”.
Pieniądze na zorganizowanie tego miejsca, głównie na adaptację piwnic katowickiej archikatedry, wyłożyło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dołożyło się do kosztów województwo śląskie i miasto Katowice. Archidiecezja Katowicka udostępniła ponad 2 tys. metrów kwadratowych na 25 lat – za darmo. Panteon Górnośląski jest instytucją kultury marszałka śląskiego.
Panteon Górnośląski. Lista osób uhonorowanych na wystawie w dniu otwarcia 19 czerwca 2022 roku:
W poczet zasłużonych ma trafić jeszcze ponad 50 osób. Trwają prace nad włączeniem do Panteonu Górnośląskiego ich biogramów. Dotyczy to m.in.: aktora Zbigniewa Cybulskiego, artysty malarza Jerzego Dudy Gracza, reżysera Kazimierza Kutza, muzyka Jana „Kyksa” Skrzeka.
A
Rudolf Adamczyk
Stanisław Adamski
B
Irena Bajerowa
Paweł Barański
Herbert Bednorz
Juliusz Bieniek
Stanisław Bista
Franciszek Blachnicki
Krystyna Bochenek
Józefa Baranowska
Teofil Bromboszcz
C
Józef Cebula
Tadeusz Ceypek
August Chełkowski
Mieczysław Chorąży
Gerard Cieślik
Jakob Cohn
Józef Czempiel
D
Tadeusz Dobrowolski
Czesław Domin
Józef Dreyza
Emil Drobny
Roman Dwornik
Anna Dyaczyńska-Herman
Adolf Dygacz
Dziewięciu z Wujka
F
Grzegorz Fitelberg
G
Józef Gawlina
Józef Gawor
Kornel Gibiński
Leszek Giec
Tadeusz Ginko
Petronela Golasiowa
Lili Maria Goldstein
Kazimierz Gołba
Henryk Mikołaj Górecki
Alfons Górnik
Michał Grażyński
Franciszek Grudniok
Grupa Janowska
H
Stanisław Hadyna
Bronisław Hager
Maksymilian Hager
Bożena Hager-Małecka
Franciszek Harazim
Jan Herma
Zbigniew St. Herman
August Hlond
Helena Hoffmann
Karol Hoppe
Józef Huwer
J
Jacek Odrowąż
Jadwiga Śląska
Józef Jakac
Tadeusz Jedynak
Ignacy Jeż
K
Józefa Kantor
Jan Kapica
Ewald Kasperczyk
Tadeusz Kijonka
Wojciech Kilar
Zofia Kirkor-Kiedroniowa
Antoni Klejnot
Adam Kocur
Franciszek Kokot
Bolesław Kominek
Norbert Kompalla
Joachim Kondziela
Zofia Koniarkowa
Paweł Kontny
Jacek Koraszewski
Antoni Korczok
Elżbieta Korfantowa
Wojciech Korfanty
Zofia Kossak-Szczucka
Anna Kozub
Roman Kozubek
Teodor Kubina
Stanisław Kubista
Karol Kubisz
Jadwiga Kucianka
Maria Kujawska
Jerzy Kukuczka
Karol Kulisz
Józef Kurpas
L
Stanisław Ligoń
Alojzy Liguda
Arkadiusz Lisiecki
Józef Londzin
Konrad Lubos
Roman Lutman
M
Jan Macha
Stanisław Maśliński
Matka Ewa z Miechowic (Eva von Tiele-Winckler)
Maria Luiza Merkert
Stefania Michejdowa
Andrzej Mielęcki
Franciszek Miśka
Gustaw Morcinek
Karol Musioł
Ludwik Musioł
Wincenty Myszor
Ludwik Mzyk
N
Wanda Nitsch
Brunon Antoni Nowakowski
O
Zofia Olewińska
Janina Omańkowska
Robert Oszek
P
Walerian Pańko
Jerzy Pawlik
Maria i Kazimierz Pawłowiczowie
Zbigniew Pietrzykowski
Stanisław Pisarek
Wilhelm Pluta
Paweł Pośpiech
Tadeusz Pragłowski
Feliks Stanisław Presser-Turski
Wilhelm Prokop
Jan Przewłocki
Józef Pukowiec
R
Rudolf Ranoszek
Tomasz Reginek
Zbigniew Religa
Olga Ręgorowicz
Michał Rękas
Józef Rostek
Bolesław Rutkowski
Józef Rymer
S
Franciszek Serafin
Janusz Sidło
Stanisław Sierla
Sławomir Skrzypek
Henryk Sławik
Remigiusz Sobański
Adolf Sobotta
Paweł Steller
Halina Stęślicka
Jerzy Stroba
Karol Stryja
Wincenty Styczyński
Bolesław Szabelski
Alfred Szklarski
Emil Szramek
Konrad Szweda
Ś
Aleksandra Śląska
Józef Świder
Jan Świerc
Kazimierz Świtoń
T
Alojzy Targ
Stanisław Tkocz
W
Jan Wagner
Teodor Walenta
Jan Wałach
Andrzej Wantuła
Szczepan Wesoły
Wilibald Winkler
Mikołaj Witczak
Ludwik Wojtyczko
Aniela Wolnik
Konstanty Wolny
Antoni Woryna
Ludwik Wrodarczyk
Eugeniusz Wróbel
Ludwik Wrzoł
Jan Wypler
Z
Alfons Zgrzebniok
Jerzy Zieliński
