24 kwietnia 2025 roku odbyła się sesja Rady Miasta Chorzów. Jednym z punktów sesji było podjęcie uchwały w sprawie podjęcia prac nad utworzeniem parku kulturowego w Parku Śląskim pod nazwą „Park Śląski – Park Kulturowy. Za podjęciem uchwały głosowali wszyscy 23 radni. Utworzenie parku kulturowego zamknie pewne możliwości ingerowania w Park Śląski. Z tego powodu przed sesją Rady Miejskiej, zarząd Parku Śląskiego zwrócił się do prezydenta Chorzowa Szymona Michałka, aby uchwałę wycofać z porządku obrad.
Władze Parku Śląskiego obawiają się, że projekt utworzenia parku kulturowego na terenie byłego WPKiW wstrzyma realizację projektu miejskiego pn. “Modernizacja Parku Śląskiego”, realizowanego w ramach drugiego obrotu środkami wracającymi z Inicjatywy JESSICA RPO Województwa Śląskiego. Dofinansowanie w ramach tego projektu wyniosło 226 mln zł - zarząd parku przekonuje, że w przypadku niezrealizowania projektu te pieniądze trzeba będzie oddać.
Park Śląski przypomniał także, że zarząd spółki podpisał umowę na dofinansowanie kolejnego projektu: "EKOPARK - Zielona Perła Śląska - podróż do bioróżnorodności". Ten projekt realizowany jest w ramach środków Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027, a kwota wsparcia wynosi 112,5 mln zł.
Apele zarządu spółki Park Śląski nie przyniosły rezultatu, bo ostatecznie projekt utworzenia parku kulturowego przegłosowano.
Czym jest park kulturowy?
Wbrew nazwie, park kulturowy nie musi być parkiem w tradycyjnym rozumieniu, choć w tym przypadku akurat byłby nim. Park kulturowy to przewidziany prawem status, który nadaje się określonemu obszarowi krajobrazu kulturowego oraz wyróżniającym się krajobrazowo terenom z zabytkami nieruchomymi, charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej, celem ochrony wszystkich jego składników. Powołuje go rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, a organ władzy wykonawczej w gminie jest odpowiedzialny za utworzenie planu ochrony, w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem.
Powyższe oznacza, że w przypadku Parku Śląskiego musiałaby to zrobić Rada Miasta Chorzów, po zasięgnięciu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. Zaś za stworzenie planu ochrony i wykonywanie go odpowiedzialny byłby Prezydent Miasta Chorzów, we współpracy z tymże konserwatorem.
W Polsce funkcjonuje 40 obszarów o statusie parku kulturowego.
Znany architekt walczy o powstanie parku kulturowego
Za utworzeniem parku kulturowego na terenie dawnego WPKiW opowiada się znany chorzowski architekt Maciej Franta. Przed debatą Rady Miejskiej, w której brał udział, ostrzegał przed planami zarządu Parku Śląskiego.
- Jutro podczas sesji powtarzane będą przez władze Parku słowa nieprawdziwe, jakoby ochrona konserwatorska miała spowodować utrudnienia w realizacji planów inwestycyjnych! - napisał na swoim facebookowym profilu chorzowski architekt.
O apelu Macieja Franty możecie przeczytać tutaj: Park Śląski pod specjalną ochroną? Znany architekt Maciej Franta apeluje o nadanie mu statusu parku kulturowego
Autor apelu podaje kilkanaście powodów, dla których warto zabiegać o poddanie całego obszaru Parku Śląskiego ochronie poprzez nadanie mu specjalnego statusu. Są to wg niego:
- Obowiązek uzgodnienia każdej ingerencji – nawet remontu elewacji, wymiany okien czy malowania – z konserwatorem zabytków, także dla budynków niemających statusu zabytku; poza parkiem kulturowym obowiązek ten dotyczy tylko obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub – w mniejszym zakresie – do gminnej ewidencji zabytków.
- Szerszy zakres obowiązkowych uzgodnień z konserwatorem, niż w przypadku wpisów do rejestru lub gminnej ewidencji zabytków; uzgodnieniu może podlegać nie tylko forma architektoniczna, ale także: kolorystyka elewacji i dachów, rodzaj materiałów, faktury, detale stolarki, pokrycia dachowe, orynnowanie, daszki, klimatyzatory, balustrady, skrzynki gazowe i elektryczne, anteny, kamery, panele fotowoltaiczne itp.; często dochodzi obowiązek wykonania projektu konserwatorskiego lub ekspertyzy historycznej.
- Konieczność uzgodnienia sposobu zagospodarowania działki, a nie tylko samego budynku; nawet takie prace, jak zmiana ogrodzenia, nowa brama, mała architektura (ławka, śmietnik, latarnia) czy nasadzenia, mogą wymagać zgody konserwatora; może on narzucić użycia konkretnych materiałów, na przykład bruku kamiennego zamiast kostki betonowej, ogrodzenia z kutego żelaza zamiast siatki panelowej itd..
- Zakaz stosowania bez szczególnego uzasadnienia typowych, nowoczesnych rozwiązań; nawet jeśli coś jest technicznie dopuszczalne w innych miejscach, jak stolarka okienna wykonana z PCW, kolorowe tynki, instalacja fotowoltaiczna; w parku kulturowym konserwator może tego zabronić, jeżeli uzna, że zakłóca to krajobraz kulturowy.
- Możliwość zakazu prac w konkretnych okresach, na przykład w sezonie turystycznym, w czasie obchodów świąt religijnych czy państwowych, aby nie zakłócać imprez kulturalnych, sezonów turystycznych lub uroczystości religijnych, które mają związek z charakterem miejsca.
- Obowiązek usunięcia istniejących elementów, które są sprzeczne z regulaminem parku; dotyczyłoby to na przykład reklam, plastikowych okien w historycznych kamienicach, daszków z poliwęglanu itp.; konserwator mógłby nakazać ich usunięcie lub wymianę, nawet jeśli były wcześniej zainstalowane legalnie, ale byłyby sprzeczne z nowymi przepisami.
- Ograniczenie lub zakaz grodzenia działki, nawet jeśli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego na to pozwala; park kulturowy może narzucać swoje zasady, jak na przykład zakaz pełnych ogrodzeń lub wymóg, by były niskie, ażurowe albo całkowity zakaz grodzenia przestrzeni publicznych, takich jak ulice czy skwery.
- Ograniczona dostępność do typowych procedur uproszczonych, takich jak zgłoszenie prac budowlanych zamiast uzyskiwania pozwolenia na budowę; oznaczałoby to konieczność uzyskania pozwolenia na budowę w uzgodnieniu z konserwatorem na takie prace, jak docieplenie czy remont, które normalnie tego nie wymagają.
Może Cię zainteresować:
