Gyszichta ô trzech zoologicznych ôgrodach
Niyroz wyjyżdzoł
nawiydzać swoje umiyłowane miyjsce bez wiedze matki, co go samotnie
chowała (ôjciec ôd Bernharda umar, kej synowi – jego szōstymu
dzieciu – było trzi lata). Ôna sie ale na szczyńście łacno
dōmyślała, kaj szukać swojij pociechy ze ptokym na pōnkcie
egzotycznyj fauny. Fascynacyje ôd synka niy ôgraniczały sie
zresztōm do egzotycznych i dzikich zwiyrzōnt – Grzimek już za
gimnazyjalisty wziōn chować... kury, ôsobliwie te ze miniaturowych
ras. Doś ôczywiste je beztōż to, że po maturze poszoł za
tyracza – nojprzōd w Lipsku, potym w Berlinie. Szumne zoo we
głownym mieście Niymiec to było nastympne, co urzykło modego
człowieka.
We 1930 roku dzieje
sie nastympny motyw we Grzimkowym żywobyciu – żyni sie ze
Hildegardōm Prüfer. Libsta pochodzi z Katowic. Majōm dwoje dzieci
– synōw Rochusa i Michaela. We roku 1933 Grzimek zdobywo tytuł
dochtora, we 30. latach robi we swojim fachu na państwowych
sztelach, a hobbystycznie poro sie zoopsychologijōm, ôsobliwie ôd
człowiekowatych małpic i wilkōw. Kej wybucho II światowo wojna,
to suży przi Wehrmachcie – niy je ciynżko zgadnōńć, że za
tyracza.
Keruje lazarytym do
kōni we Halle, a we tym samym czasie kludzi nad swojymi pacjyntami i
chowańcami badania zoopsychologiczne. We 1943 roku Berlin je
atakowany ôd alianckigo lotnictwa, bōmby spadajōm m.in. na
zoologiczny ôgrōd. Grzimek przigarnio we swojim pōmiyszkaniu trzi
małpy. Ale wojański tyracz potajymnie niesie pōmoc kōmuś jeszcze
– Żydōm, co sie kryjōm. Kej Gestapo sie ô tym dowiaduje, to ôn
musi uciekać i sōm do kōńca wojny sie ukrywo. Lōs kludzi go do
Frankfurtu nad Majnym, żeby go tam styknōńć ze nastympnym ważnym
we jego życiu zoo. Ślōnzok kerowoł powojynnōm ôdbudowōm po
prowdzie cołkym zniszczōnego zoologicznego ôgrodu i wkludziōł go
nazod do europejskij elity tego typu sztelōw.
Ślōnzok we Afryce
Po wojnie Grzimek
zmiyniōł sie tyż we człowieka filmu i ôgōlnie mediōw. Stworzōł
m.in. dokumyntalne filmy ô ôdbudowie Nysy i zoologicznego ôgrodu
we Wrocławiu. Za dyrechtora frankfurckigo zoo publikowoł we presie
i wystympowoł we telewizyji za głosiciela ôchrōny przirody. 50.
lata ôtwiyrajōm nowy ôkres we życiu ôd Grzimka, wtynczos już
głownego niymieckigo zoologa. Biere rajzować do Afryki i
Australije.
We Tanzaniji poznowo
Serengeti ze jego niyporachowanymi stadami antylop, zebr, gazelōw i
bawołōw, ze żyrafami, elefantami i nosorożcami, ze lwami,
lampartami i gepardami... Doziyro i rozumiy niybezpieczyństwa, co
grożōm tymu wyjōntkowymu krōlestwu zwiyrzōnt, czuje, że trza na
nie wyczulić publiczno ôpinijo. We 1951 Serengeti, do tyj chwile
ino rezerwat, zmiynio sie we norodowy park, a Grzimek zapobiego
zmyńszyniu jego ôbszaru. I pisze ksiōnżka „Niy ma placu do
dzikich zwiyrzōnt”, a potym społym ze synym Michaelym tworzōm
dokumyntalny film pod tym tytułym.
Dzieło ôd Grzimkōw
to hit, poznowajōm go widzowie ze 36 krajōw, a na filmowym
festiwalu we Berlinie dostowo prestiżowo nadgroda „Złotego
Niedźwiedzia”. Ôjciec i syn hned wrocajōm do Afryki, żeby badać
i dokumyntować Serengeti z luftu. Wtynczos dochodzi do tragedyje: we
1959 roku Michael ginie we katastrofie, kej jego fliger roztrzaskuje
sie we kraterze Ngorongoro.
Bernhard
wykorzistuje stworzōne ze synym materyje we nastympnyj ksiōnżce, a
tyż we nowym dokumyntalnym filmie. Tyn ôstatni, pod tytułym
„Serengeti niy może umrzić” to piyrszy niymiecki film, co
dostowo Oscara. Grzimek napisze jeszcze moc ksiōnżek. Bydzie ôbsuty
hōnorowymi naukowymi tytułami ôd znanych uniwerzytetōw, faterland
go udekoruje Wielkim Niymieckim Krziżym Zasugi i do mu regyrōnkowy
folmacht do spraw ôchrōny przirody, we Afryce bydzie za kuratora
norodowych parkōw Tanzanije i Ugandy. Jego ksiōnżki, postrzōd
nich „Niy ma placu do dzikich zwiyrzōnt” i „Serengeti niy może
umrzić” sōm przełożōne tyż na polski.
Kej umrzi we 1987 roku, to jego ôstatki spocznōm kole syna, na rańcie krateru Ngorongoro.