Bernhard Grzimek Serengeti

Ślōnzok Bernhard Grzimek miyłowoł zwiyrzynta. We Afryce stworzōł nojsłynniyjszy norodowy park na świecie

Bernhard Grzimek narodziōł sie w Nysie w 1909 roku. Dzike zwiyrzynta go fascynowały ôd bajtla, za karlusa czynsto bywoł we zoologicznym ôgrodzie we Wrocławiu.

Gyszichta ô trzech zoologicznych ôgrodach

Niyroz wyjyżdzoł nawiydzać swoje umiyłowane miyjsce bez wiedze matki, co go samotnie chowała (ôjciec ôd Bernharda umar, kej synowi – jego szōstymu dzieciu – było trzi lata). Ôna sie ale na szczyńście łacno dōmyślała, kaj szukać swojij pociechy ze ptokym na pōnkcie egzotycznyj fauny. Fascynacyje ôd synka niy ôgraniczały sie zresztōm do egzotycznych i dzikich zwiyrzōnt – Grzimek już za gimnazyjalisty wziōn chować... kury, ôsobliwie te ze miniaturowych ras. Doś ôczywiste je beztōż to, że po maturze poszoł za tyracza – nojprzōd w Lipsku, potym w Berlinie. Szumne zoo we głownym mieście Niymiec to było nastympne, co urzykło modego człowieka.

We 1930 roku dzieje sie nastympny motyw we Grzimkowym żywobyciu – żyni sie ze Hildegardōm Prüfer. Libsta pochodzi z Katowic. Majōm dwoje dzieci – synōw Rochusa i Michaela. We roku 1933 Grzimek zdobywo tytuł dochtora, we 30. latach robi we swojim fachu na państwowych sztelach, a hobbystycznie poro sie zoopsychologijōm, ôsobliwie ôd człowiekowatych małpic i wilkōw. Kej wybucho II światowo wojna, to suży przi Wehrmachcie – niy je ciynżko zgadnōńć, że za tyracza.

Keruje lazarytym do kōni we Halle, a we tym samym czasie kludzi nad swojymi pacjyntami i chowańcami badania zoopsychologiczne. We 1943 roku Berlin je atakowany ôd alianckigo lotnictwa, bōmby spadajōm m.in. na zoologiczny ôgrōd. Grzimek przigarnio we swojim pōmiyszkaniu trzi małpy. Ale wojański tyracz potajymnie niesie pōmoc kōmuś jeszcze – Żydōm, co sie kryjōm. Kej Gestapo sie ô tym dowiaduje, to ôn musi uciekać i sōm do kōńca wojny sie ukrywo. Lōs kludzi go do Frankfurtu nad Majnym, żeby go tam styknōńć ze nastympnym ważnym we jego życiu zoo. Ślōnzok kerowoł powojynnōm ôdbudowōm po prowdzie cołkym zniszczōnego zoologicznego ôgrodu i wkludziōł go nazod do europejskij elity tego typu sztelōw.

Ślōnzok we Afryce

Po wojnie Grzimek zmiyniōł sie tyż we człowieka filmu i ôgōlnie mediōw. Stworzōł m.in. dokumyntalne filmy ô ôdbudowie Nysy i zoologicznego ôgrodu we Wrocławiu. Za dyrechtora frankfurckigo zoo publikowoł we presie i wystympowoł we telewizyji za głosiciela ôchrōny przirody. 50. lata ôtwiyrajōm nowy ôkres we życiu ôd Grzimka, wtynczos już głownego niymieckigo zoologa. Biere rajzować do Afryki i Australije.

We Tanzaniji poznowo Serengeti ze jego niyporachowanymi stadami antylop, zebr, gazelōw i bawołōw, ze żyrafami, elefantami i nosorożcami, ze lwami, lampartami i gepardami... Doziyro i rozumiy niybezpieczyństwa, co grożōm tymu wyjōntkowymu krōlestwu zwiyrzōnt, czuje, że trza na nie wyczulić publiczno ôpinijo. We 1951 Serengeti, do tyj chwile ino rezerwat, zmiynio sie we norodowy park, a Grzimek zapobiego zmyńszyniu jego ôbszaru. I pisze ksiōnżka „Niy ma placu do dzikich zwiyrzōnt”, a potym społym ze synym Michaelym tworzōm dokumyntalny film pod tym tytułym.

Dzieło ôd Grzimkōw to hit, poznowajōm go widzowie ze 36 krajōw, a na filmowym festiwalu we Berlinie dostowo prestiżowo nadgroda „Złotego Niedźwiedzia”. Ôjciec i syn hned wrocajōm do Afryki, żeby badać i dokumyntować Serengeti z luftu. Wtynczos dochodzi do tragedyje: we 1959 roku Michael ginie we katastrofie, kej jego fliger roztrzaskuje sie we kraterze Ngorongoro.

Bernhard wykorzistuje stworzōne ze synym materyje we nastympnyj ksiōnżce, a tyż we nowym dokumyntalnym filmie. Tyn ôstatni, pod tytułym „Serengeti niy może umrzić” to piyrszy niymiecki film, co dostowo Oscara. Grzimek napisze jeszcze moc ksiōnżek. Bydzie ôbsuty hōnorowymi naukowymi tytułami ôd znanych uniwerzytetōw, faterland go udekoruje Wielkim Niymieckim Krziżym Zasugi i do mu regyrōnkowy folmacht do spraw ôchrōny przirody, we Afryce bydzie za kuratora norodowych parkōw Tanzanije i Ugandy. Jego ksiōnżki, postrzōd nich „Niy ma placu do dzikich zwiyrzōnt” i „Serengeti niy może umrzić” sōm przełożōne tyż na polski.

Kej umrzi we 1987 roku, to jego ôstatki spocznōm kole syna, na rańcie krateru Ngorongoro.