Świadkowie pierwszych lat Katowic. Jedyny ocalały fragment najstarszej miejskiej zabudowy rynku

11 września Katowice świętują rocznicę uzyskania praw miejskich, co nastąpiło w 1865 r. Obecna zabudowa katowickiego rynku jeszcze wówczas nie istniała. Jednak na rynku nadal istnieją relikty zabudowy z tamtej epoki. Mimo iż okolica zmieniła się radykalnie w wyniku wyburzeń - także tych będących wynikiem wojennych zniszczeń, ale i bezmyślnych, powojennych - przetrwał tam ciąg kamienic z samych początków miasta. Mało kto o tym wie i w związku z tym docenia wartość tej pamiątki historii Katowic.

Kamienice u zbiegu alei Korfantego, na przedłużeniu ulicy Teatralnej, to wyjątkowy relikt najstarszej zabudowy rynku. Narożna kamienica (nr 6) została wybudowana w 1869 roku. Także w latach 60. XIX wieku powstała reszta północnej pierzei rynku. Domy po północnej stronie ówczesnej Rathausstrasse (jak początkowo nazywała się Teatralna; ulica Ratuszowa otrzymała nazwę od pierwszego katowickiego ratusza, wznoszącego się tam, gdzie dziś Teatr Wyspiańskiego) są nieomal rówieśnikami miasta Katowice, które prawa miejskie otrzymały w roku 1865. Jednak z ich rówieśników po drugiej stronie alei Korfantego (pierwotnie nazywającej się Schlossstrasse, czyli Zamkowa) nie pozostało już nic poza ich zdjęciami. Tych na szczęście jest wiele.

Kamienica spod szóstki była jeszcze nowa, gdy w 1872 roku uwiecznił ją na jednej ze swoich 24 historycznych fotografii L. A. Lamche.

Katowice w roku 1872

Może Cię zainteresować:

Na tych zdjęciach miasto Katowice ma dopiero 7 lat. Budowano je tak: na jednej osi domy, na drugiej przemysł

Autor: Tomasz Borówka

10/07/2024

Dom ten ma ciekawą historię, np. w latach 1906-1912 mieszkał tu znany Andrzej Mielęcki, lekarz i polski działacz społeczny, zamordowany w 1920 roku.

Na fotografii Lamchego widać też dom na przeciwległym rogu Zamkowej, pod numerem 5. I ta kamienica miała w swoim czasie znakomitego lokatora, działał w niej bowiem zakład fotograficzny sławnego Maxa Steckela. Zapisała się jednak w dziejach Katowic w sposób tragiczny, gdyż to w jej podwórzu we wrześniu 1939 katowani i rozstrzeliwani byli polscy patrioci.

Od tego też budynku rozpoczęła się destrukcja pierwotnej zabudowy północnej pierzei rynku. W związku z decyzją o poszerzeniu Zamkowej, kamienicę spod szóstki przeznaczono do wyburzenia jeszcze przed II wojną światową. W chwili jej wybuchu była już niezamieszkana (nie licząc co najwyżej stróża i jego małżonki). W 1940 roku nie pozostało z niej śladu.

Pozostałe kamienice na zachód od wylotu Zamkowej przetrwały wojnę (czego nie można niestety powiedzieć o północnej pierzei rynku, obróconej w zgliszcza przez Sowietów). Wyburzono je jednak w latach 60. Kompletnie zmieniło to charakter rynku i perspektywę ulicy Zamkowej (po II wojnie światowej przemianowanej na Armii Czerwonej). W ten sposób z pierwotnej zabudowy rynku ocalały jedynie kamienice po wschodniej stronie dzisiejszej Korfantego. Są starsze niż Teatr Wyspiańskiego i nawet niż przylegająca teraz do Domu Handlowego "Zenit" kamienica przy ulicy Warszawskiej 1 (ongiś Rynek 11). Ta ostatnia to zresztą ciekawy, zabytkowy dziś obiekt. Jednak Lamche, wykonując swoje zdjęcie kamienic pod numerami 5 i 6, nie miał jej jeszcze za plecami. Znany architekt Paul Jackisch dopiero miał ją zaprojektować, a została ukończona w 1874 r.

Katowice lat 60. w kolorze

Może Cię zainteresować:

Wszystkie kolory Katowic. John Reps, fotograf ze Stanów Zjednoczonych, zrobił te niesamowite zdjęcia miasta w latach 60.

Autor: Tomasz Borówka

12/08/2024

Pod koniec drugiej dekady XXI wieku zbudowano pawilon gastronomiczny, jak gdyby próbując przywrócić coś z dawnej przestrzeni rynku, zamykanej początkowo przez ciąg kamienic po jego północnej stronie, mniej więcej (bo nieprecyzyjnie) w wytyczanej przez nie przed laty linii. Umiejscowienie pawilonu, jego forma, a i częściowo funkcja (sławetny miejski szalet!) do dziś budzi emocje. Jakkolwiek by go nie oceniać - ten najnowszy w tej chwili obiekt przy rynku sąsiaduje z jedyną pozostałością najstarszej zabudowy głównego placu Katowic.

Katowice 150 lat temu i dziś

Może Cię zainteresować:

Zobaczcie, jak wyglądały Katowice 150 lat temu. Zdjęcia, które zrobił fotograf w XIX wieku porównaliśmy ze współczesnymi

Autor: Tomasz Borówka

07/05/2023

Katowice Jurand Jarecki22

Może Cię zainteresować:

Niepowtarzalne kolorowe zdjęcia Katowic z lat 60. i 70. Z teki architekta Juranda Jareckiego, który pokochał to miasto

Autor: Katarzyna Pachelska

10/09/2022

Subskrybuj ślązag.pl

google news icon