Czeski Cieszyn (Český Těšín) to położona na lewym brzegu rzeki Olzy część miasta Cieszyna, którego dzieje sięgają czasów pradawnych i wręcz legendarnych.
Cieszyn dużo w swej historii widział. Położenie geograficzne miasta było błogosławieństwem, a bywało przekleństwem. Celtowie, Germanie, Rzymianie nawet, zapuszczający się w te strony z kupieckimi karawanami. I wreszcie Słowianie - jedni jako gospodarze, jedni jako najeźdźcy. Ktoś spalił gród w Chotěbuz Podoborze, ktoś wystawił inny i tam, na Górze Zamkowej zamieszkał.
Cieszyn - dawne serce Górnego Śląska
Nie darmo w XII wieku, gdy Mieszko Plątonogi dobił się wreszcie samodzielnego śląskiego księstwa (dając tym początek politycznemu rozdziałowi Śląska Górnego od Dolnego), ośrodkami jego władzy stały się Racibórz i właśnie Cieszyn. Cieszyn zatem już w tym czasie musiał być uważany za gród na tych terenach znaczący, może i wybitny. Cieszyn był górnośląską metropolią jeszcze wtedy, gdy w puszczy nad Rawą i Brynicą wyły wilki. Musiały upłynąć stulecia, nim serce Górnego Śląska przeniosło się daleko na północ. A tymczasem Cieszyn zdążył nabrać szyku, elegancji i niepospolitego piękna, właściwego miastom o wielowiekowym rodowodzie i kulturze.
Dodajmy, że do początku lat 40. XVIII wieku w ręku Habsburgów znajdował się cały Śląsk. Utracili go jednak w wyniku wojen śląskich z królem Prus Fryderykiem Wielkim. Zawarte traktaty pokojowe z Prusami pozostawiły Austrii jedynie Śląsk Opawski i właśnie Śląsk Cieszyński. Prowincja na peryferiach państwa była biedna i zacofana w porównaniu z jego centrum, jednak z czasem odkryto i doceniono naturalne bogactwo, jakie kryła jej ziemia. Bogactwem tym był węgiel kamienny. W XIX wieku powstało Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie. W XX wieku stało się ono łakomym kąskiem dla dwóch młodych państw - Rzeczpospolitej Polskiej i Republiki Czechosłowackiej.
Bolesny podział Cieszyna
Po rozpadzie monarchii habsburskiej w wyniku I wojny światowej Polska i Czechy podjęły rywalizację - z walką zbrojną włącznie - o Śląsk Cieszyński. 28 lipca 1920 roku Rada Ambasadorów (czyli przedstawiciele zwycięskich mocarstw) na konferencji w Spa postanowiła podzielić sporne terytorium. Granicę polsko-czeską wytyczono mniej więcej wzdłuż linii rzeki Olzy, toteż w Polsce tę część Śląska Cieszyńskiego, która przypadła Czechosłowacji, nazywano Zaolziem.
W ramach podziału regionu podzielono też jego historyczną stolicę. Jej lewobrzeżna część, której trzon stanowiło przedmieście Saska Kępa (Saská kupa, Sachsenberg), została odrębnym miastem - Czeskim Cieszynem. Była to stosunkowo młoda, bo założona dopiero pod koniec XVIII wieku, część Cieszyna. Młoda, ale bardzo ważna. To tam zlokalizowano wybudowany w 1869 roku dworzec kolejowy, miejską gazownię i stację wodociągów, a także większość cieszyńskiego przemysłu. Po polskiej stronie pozostały liczne gmachy urzędów i szkół, czy teatr oraz miejska elektrownia. No i rynek. Podział miasta okaleczył, zdegradował i zmarginalizował pradawną stolicę Śląska Cieszyńskiego.
Od średniowieczno-renesansowej zabudowy starszego miasta na prawym brzegu Olzy, młodszy Czeski Cieszyn różnił się więc swoją secesyjną i eklektyczną architekturą. Różnice podkreśliło też rozkwitłe po powstaniu Czeskiego Cieszyna budownictwo modernistyczne (w stylu funkcjonalizmu i klasycyzującym). Odrębne miasto nie mogło się obyć bez odrębnych gmachów i innych obiektów użyteczności publicznej - ratusza, poczty, szpitala, szkół, rzeźni... A by się rozwijać, potrzebowało tez np. sklepów, hoteli, banków. W stylu modernizmu wznoszono również nowe domy mieszkalne.
W roku 1938 Czeski Cieszyn wraz z resztą Zaolzia został przyłączony do II RP - jak się miało okazać, na krótko. Po II wojnie światowej przywrócono granicę państwową z 1920 roku.
Może Cię zainteresować:
