Wielkanoc czyli Великдень
Hanna pochodzi z południowej części Ukrainy. Do Polski przyjechała trzy lata temu i rozpoczęła tu studia. Najbliższe święta spędzi w naszym kraju. Zapytaliśmy ją, czym ukraińskie świętowanie różni się od tego znanego nam z naszych domów.
Pierwsza ciekawostka to sama nazwa. Katolicka nazwa święta w naszym kraju to Wielkanoc – upamiętnienie nocy zmartwychwstania. Natomiast w języku ukraińskim to Великдень (Wielki Dzień). Większość wierzących mieszkańców Ukrainy to wyznawcy prawosławia. Posługują się innym kalendarzem liturgicznym niż katolicy. W obrządku rzymskim datę Wielkanocy wyznacza się na niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca (czyli po 21 marca). Jak wgląda to u prawosławnych?
- Świętujemy Wielkanoc później niż katolicy, ponieważ posługujemy się kalendarzem juliańskim. Najczęściej jest to różnica dwóch tygodni, ale wyłącznie w tym roku Wielkanoc odbędzie się tydzień później niż w kościele katolickim.
Wielkie przygotowania
W Polsce świąteczna atmosfera pojawia się w marcu. Już wtedy pojawiają się świąteczne dekoracje, a sklepy wprowadzają wielkanocny asortyment. Największe przygotowania to jednak kwestia ostatniego tygodnia. Warto wspomnieć o Niedzieli Palmowej. Jest to ostatnia niedziela Wielkiego Postu. Wierni przynoszą do kościołów palmy – albo prawdziwe pojedyncze liście, albo „polską wersję”, czyli wierzbowe bazie, bukszpan lub kłosy związane w małe bukiety. Jak wyglądają przygotowania na Ukrainie?
- Atmosfera świąt tak naprawdę pojawia się minimum 2 tygodnie do Wielkanocy, rodziny się zbierają razem z różnych części świata, sklepy już zaczynają oferować ozdoby dekoracyjne i rzeczy niezbędne do świętowania, ludzie zaczynają powoli się gotować do świąt.
Triduum Paschalne – trzy doby świętowania
W kościele katolickim Niedziela Wielkanocna nie jest jedynym celebrowanym dniem. Od wieczora Wielkiego Czwartku do niedzielnego popołudnia trwa Triduum Paschalne. Następnie rozpoczyna się oktawa wielkanocna, czyli kolejne osiem dni świętowania. Sam okres wielkanocny trwa 50 dni – do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Czy na Ukrainie jest podobnie?
- Ostatni czwartek przed Wielkanocą nazywa się „Czysty czwartek” i wtedy właśnie pieczemy paski (słodkie bułki drożdżowe), farbujemy gotowane jajka w różne kolory lub obklejamy je różnymi ładnymi naklejkami o tematyce wielkanocnej. W ostatnim tygodniu przed Wielkanocą my sprzątamy razem całe mieszkanie. Wielki Piątek jest najściślejszym dniem w rocznym cyklu nabożeństw. W tym dniu musimy uczestniczyć w uwielbieniu. Sobota to dzień odpoczynku, przejścia od męki Chrystusa do jasnego zmartwychwstania Chrystusa. To przejście objawia się nawet na zewnątrz: księża podczas nabożeństwa rano przebierają się z czarnych postnych szat w białe odświętne szaty.
Wielka Noc i jej zwyczaje
Katolicy rozpoczynają świętowanie zmartwychwstania Jezusa już w sobotę po zapadnięciu zmroku. Dlaczego? Jest to nawiązanie do tradycji Żydów, u których doba zaczyna się wieczorem. W Polsce po zachodzie słońca sprawowana jest liturgia Wigilii Paschalnej – pierwsza wielkanocna Msza. Rano w wielu domach rodziny spotykają się przy wspólnym stole podczas świątecznego śniadania. Jak się okazuje, prawosławni podobnie celebrują Niedzielę Wielkanocną.
- Liturgia Paschy zaczyna się o północy z soboty na niedzielę, a o 4 rano zaczyna się świecić pokarmy (głównie paski i jajka, paschę - deser z twarogu, ale też miód, owoce, ser, kiełbasy i tak naprawdę wszystko, co człowiek chce). Już po nabożeństwie ludzie aż do końca świąt witają się słowami Christos Woskriesie – Woistinu Woskriesie (Chrystus Zmartwychwstał – Prawdziwie Zmartwychwstał). Po powrocie z cerkwi do domu (około 4:30-5:00 rano) my siadamy do świątecznego stołu.
W Polsce przyjął się zachodni zwyczaj, że z okazji Wielkanocy najmłodsi (i nie tylko) otrzymują większe lub mniejsze prezenty. Co ciekawe, jak wspomina Hanna, na Ukrainie nie ma takiego zwyczaju. W jej części kraju nie praktykuje się również polewania wodą, które na trwałe wpisało się na przykład w naszą tradycję.
Mazurki i pascha, czyli jakie dania przygotowujemy?
W Polsce Wielkanoc wielu osobom kojarzy się oczywiście z kolorowymi pisankami, żurkiem czy białą kiełbasą. Oczywiście świąteczne menu różni się w różnych regionach kraju. Jako tradycyjne desery często podaje się mazurki, babki czy ciasta wypiekane w foremkach o kształcie baranka. Pojawią się również figurki z marcepanu. Co króluje na ukraińskich stołach?
- Mamy na stole zawsze dużo jedzenia, pieczoną kaczkę, paski, ser, kiełbasy domowe, jajka gotowane, inne wypieki, wino, sałatki, puree, dużo mięsa, paschę, świeże warzywa i owoce.
Jak widać, mimo pojawiających się różnic, celebrowanie Wielkanocy u Polaków i Ukraińców ma wiele wspólnych aspektów. Życzymy, byśmy w te święta umieli odkrywać właśnie to, co nas łączy.
Może Cię zainteresować:
