Wilhelm von Blandowski - chop ślōnski, który zapisał się w historii Australii jako jeden z jej największych badaczy

Synek z Gleiwitz

Wilhelm von Blandowski urodził się 21 stycznia 1822 roku w Gliwicach. Był synem pruskiego oficera Felixa von Blandowskiego i jego żony Leopoldine z domu Woyrsch. Miał aż dziesięcioro rodzeństwa. Z wykształcenia był Górnikiem, a jako żołnierz walczył w pruskiej armii w wojnie z Danią o Schleswig-Holstein. Ukończył renomowaną szkołę górniczą w Tarnowskich Górach i pracował na wielu kopalniach na Górnym Śląsku. Liczył na wysokie stanowisko, ale jego wrodzona niesubordynacja zaprzepaściła szanse na awans. Zrażony do górnictwa udał się na Uniwersytet w Berlinie, do Hamburga, a następnie do Australii. Tam dostał zlecenie zbierania okazów rodzimej flory i fauny.
Odkrywanie nowych gatunków i poznawanie kultury rdzennych mieszkańców Australii pochłonęły go kompletnie. Często opuszczał towarzyszy i zagłębiał się w niezbadane rejony południowej części brytyjskiej kolonii. Przez kolegów uważany był za osobę „ambitną, ekscentryczną, upartą, impulsywną i kłótliwego indywidualistę”. Mimo wszystko, szybko zjednał sobie Aborygenów, którzy dostarczali mu masę artefaktów. Blandowski traktował ich ze zrozumieniem i szacunkiem, co w tamtych czasach nie było takie oczywiste.

Najważniejszy muzealnik w Australii

Pasja do odkrywania nieznanego i sukcesy badawcze doprowadziły go do prawdziwej kariery naukowej. W 1853 roku powierzono mu zadanie organizacji Muzeum Historii Naturalnej w Melbourne, gdzie został pierwszym kustoszem. Spełniał się w tej roli i z ogromnym rozmachem organizował wydarzenia oraz wystawy. Zaopatrzył muzeum w parędziesiąt tysięcy eksponatów, organizował wyprawy i ekspedycje, rysował nowe gatunki i już w połowie XIX wieku jednym z pierwszych aparatów fotografował rdzennych mieszkańców australijskiej dziczy. Jego kariera naukowa na Antypodach zakończyła się skandalem. Znany z trudnego charakteru nonkonformista nazwał dwa nowe gatunki wyjątkowo nieurodziwych ryb imionami wpływowych australijskich biznesmenów. Dodatkowo rząd kolonii nie chciał już fundować jego drogich eskapad. W 1859 roku opuścił Australię i przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie współpracował z Karolem Darwinem. Tam szybko skończyły mu się fundusze. Wrócił na Górny Śląsk. Prowadził zakład fotograficzny i pisał zabawne, ilustrowane opowiadania (także po śląsku!). Wydawał też albumy dokumentujące jego wyprawy.

Niestety także na Śląsku nie oszczędzały go kłopoty finansowe i konflikty z wpływowymi ludźmi. Nie do końca wiadomo dlaczego, ale w 1873 roku trafił do szpitala psychiatrycznego w Bolesławcu, gdzie w 1878 roku zmarł. Pozostały po nim albumy, których część zobaczyć możemy w Muzeum w Gliwicach oraz zbiory w największych muzeach Australii. Historia Blandowskiego pokazuje, że nawet ślōnski grubiorz może zostać wielkim badaczem nieznanych lądów!

Blandowski nie tylko w Gliwicach

Instytut im. Wojciecha Korfantego wraz z Szymonem Kusiem przygotowali serię spacerów historycznych śladami Wilhelma von Blandowskiego. Szymon Kuś przygotowuje też publikację naukową poświęconą von Blandowskiemu, która ukaże się już niebawem. Podczas spacerów historię Blandowskiego poznamy nie tylko w Gliwicach, ale także w Chudowie, Tarnowskich Górach i w miejscowości Zumpy (pow. lubliniecki). Spacery nakreślą nam kontekst historyczny, który miał ogromny wpływ na działalność podróżnika.

Daty i miejsca spotkań:

• 21 września 2024 r . (11:00 – 14:00) –> start: Zabytkowy spichlerz w Chudowie, ul. Dwór 4A
• 28 września 2024 r . (11:00 – 14:00) –> start: Willa „Caro”, Muzeum Miejskie w Gliwicach, ul. Dolnych Wałów 8a
• 5 października 2024 r. (11:00 – 13:00) –> start: Galeria Inny Śląsk, ul. Karola Miarki 2, Tarnowskie Góry
• 12 października 2024 r. (11:00 – 13:00) –> start: przystanek
  autobusowy przy ul. Lipowej w miejscowości Zumpy

Zapisy na spacery pod adresem mailowym: j.w.blandowski@gmail.com