Ô Vii Regii, co szła bez Bytōm, abo tyż „wielkij drōdze”, wiedzōm wszyscy. To pradowno handlowo sztreka, co funkcjōniyrowała aby ôd czasōw wczasnego strzedniowieczo. Łōnczyła wschōd ze zachodym Europy - Kijowsko Ruś ze Cysorstwym. A barzij lokalnie małopolski Krakōw z ślōnskim Wrocławiym. Nojprzōd, tak jak wszyske słynne handlowe sztreki społym ze starożytnym Bernsztajnowym, ôn bōł niy tyla drōga w synsie sztreki, co strefa niyroz poradziesiōnt kilōmetrōw szyroko, co bez nie sie poruszały handlyrze. Dopiyro z czasym sztreka sie zmiyniyła we gościniec ô mynij abo barzij akuratnyj nawiyrchni.
Słowo „gościniec” niy bez cufal posiado dwa znaczynia. Piyrsze to „drōga, sztreka”. Synōnimym drugigo sōm „gospoda”, „gasthauz” abo tyż „kaczma”, co jeji rola we strzedniowieczu niy ôgraniczała sie do zapewniynio rajzyndrōm ôdpoczynku, noclegu i jodła. Kaczmy to były tyż ekōnōmiczne cyntra, kaj bōł wytworzany było cołkym niyroz szyroki asortymynt towarōw i wystawiało sie go tam na przedej. Kaczma to bōł tyż handlowy ôstrzodek. Bywało, iże to bōł cołki zespōł stawiyń, a nawet że formowała sie ôsada, co potym sie rozrostała i ewoluowała w miasto. Tako mogła być gyneza pierwotnego Bytōmia. Tego przedlokacyjnego, na Gōrze Świyntyj Markety.
Wielko drōga, co szła bez Czelodź do Bytōmia, a dalij na Miechowice, Rokitnica i stamtōnd na Pyskowice i Toszek, ôna była głowno krakowsko sztreka, atoli niy jedyno. Dalszo kludziyła do Bytōmia bez Mysłowice, Mało Dōmbrōwka, Siymianowice, Michałkowice i Maciejkowice. A trzecio bez Siewierz, Brzozowice i Rozbark abo wariantym bez Świerklaniec (kaj dochodziyła dō niego ôd pōłnocy drōga z Lublińca, Kozłowyj Gōry i Piekor.
Za to na zachōd wychodziyła z Bytōmia, bez Szōmbierki i Bobrek, sztreka do Gliwic, a potym Raciborza. A na połednie wiydła drōga do Kochlowic bez Łogewniki i Świyntochlowice. W Kochlowicach sie rozgałynziała. Jedna jeji ôdnoga kludziyła bez Paniowy i Bujakōw do Żor i Rybnika, drugo bez Kłodnica (downo wieś, dzisiej tajla Halymby) i Mikołōw do Pszczyny.
Kej patrzimy na karta, co przedstawio bytōmsko ziymia w niyskorym strzedniowieczu, to widzymy gynau drōgowy nec, co sie kōncyntruje w Bytōmiu i pobliskim Rozbarku choćby ôlbrzimio rozgwiozda. Miasto to bōł ôdpowiednik dzisiyjszych autobanowych wynzłōw. Niy mogło to ôstać bez wpływu na jego rozbudowa i moc sie dō nij prziczyniyło.
Tekst Tomasza Borówki do przeczytania tutaj.
